Sweet Country

De aangrijpende Australische tragedie Sweet Country is de eerste western vanuit Aboriginal-perspectief.

Sweet Country begint met het beeld van zwarte, kokende koffie. Boze witte stemmen schelden: "Fucking black basterd, sla hem verrot!" Het is een sterke en veelzeggende opening voor een film waarin regisseur Warwick Thornton, zelf Aboriginal, meestal juist ingehouden vertelt over het misbruik van en racisme jegens zijn volk.
Het verhaal speelt zich af in het noorden van Australië, eind jaren twintig. De Aboriginal Sam Kelly en zijn vrouw Lizzie werken op het land van de vriendelijke predikant Fred Smith. Iets verderop werken Archie en de veertienjarige Philomac voor de heel wat veel minder zorgzame boer Kennedy. Geen van beide bazen is echter zo wreed en racistisch als Harry March. De gewelddadige March is net teruggekeerd van het front en heeft land gekocht in North Creek. Hij vraagt Smith of hij wat ‘zwartvee’ mag lenen om nieuwe hekken aan te leggen. Smith vraagt zijn arbeider Kelly en deze stemt toe — met afschuwelijke gevolgen.
Sweet Country is losjes gebaseerd op een zaak waarover in augustus 1929 te lezen viel in de Northern Standard. Sam is gemodelleerd naar Wilberta Jack, een Aboriginal die voor de rechter moest verschijnen omdat hij een witte boer had doodgeschoten. De rechtszaak en de uitspraak vormen uiteraard de climax van Sweet Country, maar de film draait vooral om de maatschappelijke omstandigheden en menselijke verhoudingen die eraan vooraf gingen.
Warwick Thornton regisseerde eerder onder meer het op het filmfestival Cannes bekroonde liefdesverhaal Samson & Delilah (2009) en The Darkside (2013), een collectie inheemse spookverhalen. Sweet Country werd geschreven door David Tranter, net als Thornton afkomstig uit een van de stammen in centraal-Australië, en het is de eerste western vanuit Aboriginal-perspectief.
De indrukwekkende landschappen, de wetteloosheid, de posse die jacht maakt op een verdachte: bijna alle kenmerkende elementen zijn aanwezig. Alleen de typische westernscore ontbreekt. De stilte in de uitgestrekte woestijn en het lome tempo, gedicteerd door de zinderende hitte, drukken ons nog dichter op de personages. Sam Neill, als de zachte predikant, en Bryan Brown, als sergeant Fletcher, zijn de bekendste koppen. Hoofdrolspeler Hamilton Morris en Natassia Gorey Fruber als Sams vrouw Lizzie verdienen het grootste compliment.
Heel veel westerns produceerde Australië niet, maar Thornton verwijst in een scène wel expliciet naar The Story of the Kelly Gang (Charles Tait, 1906). De eerste lange speelfilm ooit gaat over een Australische outlaw. Thornton groeide op met VHS-banden van, vooral Amerikaanse, westerns. Hij had er weinig mee ("I am a Indian man, from an indigenous tribe connected to a county that was stolen") totdat hij de Italiaanse westerns zag waarin antihelden, dieven en opstandelingen de helden kunnen zijn en grijstinten prevaleren. Met Sweet Country wilde hij alle verschillende kanten bekijken. De film wil het racisme niet blind voorstellen als een eenvoudig, zinloos kwaad, maar eerder als de systemische realiteit van die tijd.
En zo komen ook de rechter, de opportunistische Archie en zelfs de hondsdolle Harry March als volwaardige personages tot leven. Het Aboriginal-perspectief levert, voor wie een beetje geïnformeerd is over de behandeling van de inheemse volken van Australië, geen nieuwe inzichten op, maar dit is een verhaal dat keer op keer verteld moet worden. Thornton doet dat uitstekend met deze aangrijpende tragedie.

Barend de Voogd