Still Alice

Julianne Moore is uitstekend in Still Alice, een vakkundig gemaakt maar weinig verrassend drama over de ziekte van Alzheimer.

Eerst is er slechts een hapering. Alice Howland (Moore), gerenommeerd cognitief psychologe en taalkundige, kan tijdens een toespraak even niet meer op de woorden komen. "Ik wist wel dat ik die champagne had moeten overslaan", grapt ze. Enige tijd later, ze heeft net een rondje hardgelopen, laat haar geheugen haar opnieuw in de steek. Alice weet opeens niet meer waar ze is.

Alice blijkt aan een vroege variant van de ziekte van Alzheimer te lijden. Ze is pas vijftig en genoot nog met volle teugen van haar wetenschappelijke carrière. De ziekte is bovendien erfelijk. Grote kans dat zij het presenilin-1-gen heeft doorgegeven aan haar volwassen kinderen Anna, Tom en Lydia. Ze verliest haar baan, de verhoudingen in het gezin verschuiven en Alice takelt snel af. "Ik wou dat ik kanker had", zegt ze. "Dan zou ik me tenminste niet zo schamen. […] Dan hoef je je niet zo’n bui… ten… st…" Machteloos: "Ik kan niet op het woord komen."

Julianne Moore is aangrijpend. Ze won voor deze rol al een Golden Globe en een BAFTA Award. De Oscars worden pas na de deadline van dit nummer uitgereikt, maar ze zou het verdienen, na eerder genomineerd te zijn geweest voor hoofdrollen in The End of the Affair< (1999) en Far from Heaven (2002). Kristen Stewart – twee jaar geleden nog het meisje van die Twilight-bakvisfilms – bewijst haar talent in de rol van op­standige dochter. Alec Baldwin, als Alice’ echtgenoot, is ook in uitstekende vorm.

En toch maakt Still Alice geen verpletterende indruk. Daarvoor is de film te veel een déjà vu. Alice haar aanvankelijke ontkenning, het moeilijke gesprek met de kinderen, de schok wanneer ze voor het eerst verdwaalt in haar eigen huis, de gedachte er dan maar een einde aan te maken, zelfs een moedige en inspirerende toespraak over haar ziekte ontbreekt niet. Moore’s spel is superieur, maar we hebben het allemaal al eens gezien.

Werd Julie Christie niet voor een Oscar genomineerd voor een soortgelijke rol in Away from Her (2006)? Geneviève Bujold loste in 2012 prachtig op in vergeetachtigheid in Still Mine (2012) en dan was er ook nog Gena Rowlands in The Notebook (2004). De ziekte vormde eerder dit jaar zelfs de premisse voor een horrorfilm, The Taking of Deborah Logan, overigens niet bepaald een film die overliep van consideratie voor de mensen die erdoor getroffen worden.

Die consideratie heeft Still Alice uiteraard wel. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van neurowetenschapper Lisa Genove. Dat komt de geloofwaardigheid ten goede, al is het feit dat Alice een cognitief psychologe is, een wat té nadrukkelijk dramatisch contrast. Still Alice is zorgvuldig gekalibreerd om het publiek te raken, niet om het iets nieuws te vertellen.