Selma

Studie in actievoeren

  • Datum 25-02-2015
  • Auteur Jos van der Burg
  • Thema Filmkrant 374
  • Gerelateerde Films Selma
  • Regie
    Ava DuVernay
    Te zien vanaf
    19-02-2015
    Land
    Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, 2014
  • Deel dit artikel

Een film over Martin Luther King die geen heilige van hem maakt? Het kan, bewijst het uitstekende Selma, dat vooral geïnteresseerd is in Kings strategie in de strijd om zwarte burgerrechten.

I have a dream“, maar nu even niet. In Selma ontbreekt Kings beroemdste toespraak, die in iedere documentaire over de man langskomt.

Ik schrijf documentaire, omdat, hoe ongelofelijk het ook klinkt, Selma de eerste speelfilm is over het boegbeeld van de zwarte burgerrechtenbeweging. Er is een miniserie en een tv-film, maar er was geen speelfilm. Hollywood duikt op iedere Amerikaan die iets voorstelt, maar liet King, zonder wie Barack Obama nu geen president zou zijn, links liggen.

Er zal een verklaring voor zijn, zoals er ook een reden moet zijn voor het overslaan van acteur David Oyelowo en regisseur Ava DuVernay bij de Oscars. Vindt Hollywood dat zwarte Amerikanen vorig jaar met 12 Years a Slave hun feestje hebben gehad en zich nu weer gedeisd moeten houden?

Jammer van die controversiële ruis, want Selma heeft die niet nodig. DuVernay heeft het intelligente script van nieuwkomer Paul Webb geweldig verfilmd. De film begint op het hoogtepunt van Kings roem in 1964, een jaar na zijn ‘I have a dream‘-speech, als hij de Nobelprijs voor de Vrede krijgt. De prijs bezorgt hem een moreel aureool, dat de door de wol geverfde actievoerder gebruikt om de strijd voor zwarte burgerrechten te versnellen. Zwarte Amerikanen mogen sinds 1964 stemmen, maar door obstructie van kiescommissies komt er in de zuidelijke staten weinig van terecht. In het stadje Selma in Alabama is 60 procent van de bevolking zwart, maar van de kiezers slechts 4 procent. King, en de groep activisten om hem heen, kiezen het stadje als startpunt voor een mars, waarmee ze president Johnson onder druk willen zetten om met federale wetgeving de obstructie van zwarte kiezers onmogelijk te maken.

De film laat zien hoe King in het krachtenveld opereert. Om­dat het woord toen ook al beeld was, weet hij dat foto’s van neergeslagen bloedende demonstranten nodig zijn om de publieke opinie in het voordeel van de beweging te laten kantelen. Hoe harder de politie op demonstranten inhakt, hoe groter de druk op Johnson om snel met wetgeving te komen. King betoont zich een briljante mediastrateeg die zijn vijanden steeds een stap voor is, maar de film verhult ook de interne conflicten in de burgerrechtenbeweging niet. Voor Malcolm X is King een “hedendaagse Uncle Tom”, anderen vinden King juist te radicaal.

Selma versimpelt niet, maar oogt bijna als een studie in actievoeren. Ook fijn: de film maakt van King geen heilige, maar een talentvolle, charismatische man met zwakheden. FBI-directeur Edgar Hoover hoeft voor zijn lastercampagne niet lang naar munitie te zoeken: King won niet de Nobelprijs voor huwelijkstrouw.