Se7en

De moordenaar houdt van Dante

  • Datum 01-11-1995
  • Auteur Mark Duursma
  • Thema Filmkrant 161
  • Gerelateerde Films Se7en
  • Regie
    David Fincher
    Te zien vanaf
    09-11-1995
    Land
    Verenigde Staten, 1995
  • Deel dit artikel

Se7en is de nieuwste sensatie uit Hollywood. Ook een ‘feel bad movie’ blijkt succesvol te kunnen zijn: de naargeestige thriller over een duivelse seriemoordenaar staat al weken op de eerste plaats van de hitlijst van Amerikaanse bioscopen. Het geheim: Se7en is vertrouwd, maar toch anders. En waar alles steeds meer op elkaar gaat lijken, is iets anders een verademing.

Vanmorgen sprak ik met Larry Clark, de regisseur van Kids, de controversiële film over jongeren, seks en de grote stad. Slechts eenmaal tijdens het gesprek bereikte Clark een lichte staat van opwinding. Dat was naar aanleiding van de vraag of het niet een beetje naïef was geweest om te denken dat Kids een onschuldige R-rating had kunnen krijgen. Clark schoot uit de diepe fauteuil naar voren. Of ik Se7en had gezien, “that piece of shit“. Die scène waarin een vrouw wordt open gereten met een als dildo vermomd zwaard, dat is toch weerzinwekkend? En zo’n film krijgt wél een R-rating, dat mag iedereen zien. Alsof kinderen daar niets aan overhouden, sneerde de verontwaardigde regisseur.

Het raffinement van een collega speelde Clark parten. Zichtbaar geweld komt nauwelijks voor in Se7en. Zelfs het lijk van de vermoorde vrouw komt amper in beeld. Het is de ontzetting bij de betrokkenen, in combinatie met een vluchtig getoonde foto van een leren tuigje met monsterlijke fallus, die samen zorgen voor de suggestie van een gruwelijke moord. Se7en is erg goed in dingen niet laten zien. De kijker moet goed opletten, details gaan gemakkelijk verloren in deze duistere wereld. Zelfs het gezicht van hoofdrolspeler Brad Pitt wordt niet fatsoenlijk uitgelicht. Dat is pas lef.

Verontrustend
Grimmigheid is de grootste troef van Se7en. Het uitgangspunt klinkt als een formule: onwaarschijnlijk politieduo maakt jacht op gevaarlijke psychopaat. De jonge en onbezonnen rechercheur Mills wordt gespeeld door Brad Pitt, de oude en bedaagde rechercheur Somerset door Morgan Freeman. De psychopaat werkt volgens het stramien van de zeven doodzonden: zijn slachtoffers symboliseren achtereenvolgens gulzigheid, hebzucht, luiheid, trots, lust, afgunst en woede. Tegen wil en dank groeit er een band tussen de moordenaar en zijn achtervolgers. Tot zover is het nog aardig vertrouwd.

Vormgeving en scenario laten Se7en vervolgens echter stevig botsen met de reguliere Hollywood-thriller. Alleen al de titels zijn anders: heftige muziek onder slordig getypte letters en verontrustende beeldflarden. Zo gaat het door, met de nadruk op verontrustend. Het onbestemde stedelijke decor is gehuld in donkergroene en zilveren tinten, zonder felle kleuren. Deze stad combineert het kale realisme van ‘NYPD’ met de uitvergrote striptaal van Batman en The Crow. Licht is hier een schaars goed, de zon laat zich nooit zien.

Ook het scenario van platenzaakbediende Andrew Kevin Walker maakt een mens niet vrolijk. Belangrijker dan actie of spanning is het algehele beeld van verloedering en fatalisme dat uit de film oprijst. Vooral de bijna-gepensioneerde Somerset fungeert als criticus van de apathische samenleving. Tijdens een sleutelscène in een bar waarschuwt Somerset het publiek voor het meest schokkende element van Se7en: “Dit wordt geen happy end”, zegt hij tegen zijn collega. En inderdaad, de finale van de film wordt waarschijnlijk klassiek. Niet alleen is een unhappy end ongekend voor een commerciële Amerikaanse film, het is ook een ijzersterke finale met Hitchcock-allure.

Borsthaar
Se7en onderscheidt zich van de collega’s in het genre door een ontnuchterend soort realisme. Freeman en Pitt zijn ontdaan van alle glamour en komen als prachtacteurs zeer tot hun recht. Politiewerk wordt nu eens niet voorgesteld als door de stad scheuren met loeiende sirenes, maar als puzzelen boven Dante en Chaucer in de bibliotheek. De twee rechercheurs converseren in moeizame dialogen in plaats van snedige one liners. Bijna vertederend is de scène waarin ze staan te bakkeleien over het wel of niet intrappen van de deur van de hoofdverdachte. Welke thriller maakt zich druk om zoiets futiels als een huiszoekingsbevel? Even verrassend is het om te leren dat men borsthaar moet afscheren alvorens er een microfoon op te plaatsen.

De belangrijkste medewerkers van Se7en hebben opmerkelijke titels achter hun naam staan. Regisseur David Fincher maakte commercials voor Nike, videoclips voor Madonna en debuteerde met Alien 3. Se7en is zijn tweede film. De producent was verantwoordelijk voor Platoon, The Fugitive en Falling Down. De scenarist schreef mee aan de horror-serie Tales from the Crypt. De cameraman werkte met Jeunet & Caro aan Delicatessen en The City of Lost Children. Production designer Arthur Max tenslotte verzorgde de show bij concerten van Pink Floyd en Genesis. Wellicht is het juist deze samenkomst van uiteenlopende disciplines en invloeden die Se7en zo anders en beter dan de vele voorgangers maakt. In het subgenre van de seriemoordenaar-thriller staat Se7en op eenzame hoogte.