Schläfer

Veel van de personages in de films van de Neue Berliner Schule zijn voortdurend onderweg. Naar hun werk, op vakantie, of zomaar on the road. Vaak in het achterland tussen Berlijn en de Poolse grens. Het nieuwe niemandsland als decor voor ontheemding.

Is het leven één grote maskerade van toneelspelende mensen, die hun ware bedoelingen verbergen? Heeft iedereen een geheime agenda? Zijn integriteit en openheid loze woorden in het leven? Wapens om doelen te bereiken?

Benjamin Heisenbergs debuutfilm Schläfer roept veel vragen op. De film voert de jonge wetenschapper Johannes Merveldt op, die een prestigieuze onderzoeksbaan aan de universiteit van München krijgt. Met zijn Iraanse collega Farid stort hij zich op baanbrekend virulogisch onderzoek. De twee lijken het goed te kunnen vinden met elkaar, maar onder de vriendschap ligt een drabbige werkelijkheid. Johannes is door de Duitse inlichtingendienst geronseld om Farid in de gaten te houden. Bewijzen zijn er niet, maar de Iraniër wordt als een terroristisch risico gezien.

Er is meer dat de verhouding verziekt. Beide mannen vallen voor dezelfde vrouw. Ze trekken gezellig met haar op, maar onderhuids leveren ze een hevige concurrentieslag. Ook in hun werk is (pseudo)vriendschap het laagje vernis dat een bikkelharde strijd verhult. Hier draait het om wie met de eer van hun onderzoeksresultaten gaat strijken. Wie krijgt de credits?

Hoe moeten we Schläfer interpreteren? Gaat de film over universeel menselijk gedrag? Behoort het gedrag van Johannes en Farid, die beiden graag gewelddadige computerspelletjes spelen, tot het normale menselijke verkeer? Is sociaal-darwinisme de leidraad in de menselijke omgang? Als dat zo is, hoe zit dat dan bij ons? Hebben wij moreel ook een januskop? Aardig van buiten, bikkelhard van binnen? Het zijn onrustig makende vragen.

We kunnen de film ook cultuurkritisch interpreteren. Gaat Schläfer over het dolgedraaide kapitalistische systeem, waarin door meedogenloze concurrentie iedereen elkaars vijand is? Dwingt het kapitalisme tot immoreel handelen? Schläfer is een hersenactiverende film.