Rafaël

Gevalletje ware liefde

  • Datum 12-09-2018
  • Auteur Leo Bankersen
  • Gerelateerde Films Rafaël
  • Regie
    Ben Sombogaart
    Te zien vanaf
    01-01-2018
    Land
    Nederland/België/Kroatië
  • Deel dit artikel

Hoe lastig kan het zijn voor een Tunesische man om zich bij zijn zwangere echtgenote in Nederland te voegen? Nou, behoorlijk, zoals blijkt in dit op ware gebeurtenissen gebaseerde drama van Ben Sombogaart.

Het kan moeilijk actueler. De jonge Tunesiër Nazir die bij zijn zwangere echtgenote Kimmy in Nederland wil zijn maar in plaats daarvan op Lampedusa in de hel van het vluchtelingenkamp en de Europese bureaucratie belandt. Dat de ware gebeurtenissen waarop Rafaël is gebaseerd al in 2011 plaatsvonden doet daar weinig aan af. Fort Europa staat nog steeds, en de mensenrechtentekst bij de aftiteling betekent natuurlijk dat we Rafaël in een breder perspectief moeten zien.

Nazir en Kimmy waren in werkelijkheid Nizar en Winny. Omdat de film het authentieke verhaal niet letterlijk volgt zijn de namen veranderd. Wel zijn de makers met Nizar en Winny teruggegaan naar de plaatsen waar het zich afspeelde. Ook Christine Otten was daarbij uitgenodigd. Zij schreef het gelijknamige boek, dat onafhankelijk van het filmscript van Tijs van Marle tot stand kwam.

Rafaël gooit de kijker zonder veel omhaal middenin de roerige taferelen tijdens de Arabische Lente — die overigens zelf onbesproken blijft. Het vluchtgevoel, de paniek in de taxi waarin Nazir en Kimmy samen met anderen het vliegveld proberen te bereiken. Chaos en onzekerheid, ook later in het vluchtelingenkamp, dat is het gevoel dat de film onder regie van Ben Sombogaart sterk en overtuigend overbrengt. De verdere uitwerking leunt meer aan tegen romantischer en gemakkelijk het gemoed beroerende zaken. Geliefden die het moedig opnemen tegen de boze buitenwereld.

Als het niet een waargebeurde zaak betrof had ik hier waarschijnlijk ook opgemerkt dat de makers het de kijker ook niet al te moeilijk maken de goede kant te kiezen. Gevalletje ware liefde immers, en een immigrant die met zijn huwelijk al een streepje voor heeft op de meeste vluchtelingen.

Nazir en Kimmy verwachten ook geen problemen. Hij moet toch gewoon met haar mee naar Nederland kunnen? Helaas blijkt er toch iets mis met de papieren. Uit wanhoop waagt Nazir ten slotte, samen met zijn vriend Rafaël, in zo’n bootje de overtocht over de Middellandse Zee, om op Lampedusa als illegale vluchteling te worden opgesloten. Het begin van een kafkaëske nachtmerrie. Kimmy is zijn enige hoop. Hoogzwanger vertrekt ze naar Italië om daar bijna letterlijk aan de hekken van het kamp te rammelen.

Een schrijnend, spannend en emotioneel geladen drama dat jammer genoeg wel eens onnodig naar doorzichtige effecten grijpt. Zie bijvoorbeeld het nadrukkelijke contrast tussen de trouwhartige Nadir en de naïeve, obsessief rokkenjagende Rafaël. Of de moeder van Kimmy: eerst koud en onverschillig, om later heel voorspelbaar om te slaan en vol vuur mee te strijden. Zijn de makers dan toch wat doorgeschoten in hun drang er een aansprekende film voor de goede zaak van te maken?