PRIMER

Eenmansfilmleger maakt mysterieuze machine

  • Datum 08-01-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films PRIMER
  • Regie
    Shane Carruth
    Te zien vanaf
    01-01-2004
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Met zijn debuut Primer won de jonge filmmaker Shane Carruth de juryprijs op het prestigieuze Sundance-festival. De film is een knap geconstrueerde thriller, die de kijker voortdurend op het verkeerde been zet.

De hype die films als Primer vooruitsnelt is een zegen en een vloek. Debutant annex eenmansfilmleger Shane Carruth schoot voor een luttele zevenduizend dollar een 16mm-film, zat daarna twee jaar aan de montagetafel, zette het resultaat over op 35mm en presenteerde Primer op het befaamde Sundance filmfestival, waar hij prompt de Prijs van de Jury in de wacht sleepte. Daarna volgde een tocht langs het mondiale festivalcircuit, waar Carruths eersteling veel aandacht kreeg.
Nadeel van zulke gehypte lowbudget debuutfilms, zoals ook Cube of The Blair Witch project, is dat de verwachtingen hoog zijn gespannen door het gebruik van een gimmick die veel aandacht trekt en de inhoud dreigt te overschreeuwen. In dit geval tracht de jonge regisseur zijn publiek voortdurend te desoriënteren met een non-lineaire vertelstructuur en een opzettelijk verwarrende sfeer, die wel wat van het werk van David Lynch wegheeft. Terwijl Carruth iets lijkt te zeggen over de immer intrigerende dualiteit tussen mens en machine, krabt de toeschouwer zich over de bol en vraagt zich af wanneer de maker met de clou komt.
Natuurlijk vindt voormalig wiskundige Carruth met die werkwijze het wiel niet opnieuw uit. Wat hij wél doet, is slim spelen met de verwachtingen van de kijker. De Kaïn en Abel-achtige strijd tussen de innig bevriende wetenschappers Abraham (David Sullivan) en Aaron (een verrassend sterke rol van Carruth zelf) is de spil van dit curieuze verhaal. De twee ontwikkelen een mysterieuze machine die hun levens op steeds complexere en gevaarlijker wijze begint te veranderen.

Buitenwijken
Veel meer over de labyrintische plot verklappen zou het kijkplezier van potentiële kijkers vergallen, dus we laten het hierbij. Wat wel vermeld moet worden is de knappe stijl die Carruth hier tentoonspreidt. Volgens de onervaren regisseur ging er tijdens de draaiperiode alles mis wat er maar mis kon gaan en had hij geen flauw benul van filmwetten, zoals het waarborgen van continuïteit. Dat valt aan Primer absoluut niet af te zien, sterker, de onconventionele vorm en de daaruit voortvloeiende vervreemdende sfeer missen beslist hun uitwerking niet.
Ook het feit dat Carruth de film opnam op goedkope maar toch goed controleerbare locaties, zoals eengezinswoningen in steriele buitenwijken en kil ogende kantoorruimtes, werkt in het voordeel van de beleving van Primer. Het is alleen jammer dat Carruth zó intensief bezig was om een moeilijk oplosbare puzzel te construeren, dat hij de karakterontwikkeling wat liet stagneren en de afstandelijke film daardoor emotioneel minder beklijft.
Maar iemand om goed in de gaten te houden, dat blijft Carruth zeker. En ook als acteur zou deze iets op Keanu Reeves lijkende nieuwkomer een potje kunnen breken.

Mike Lebbing