Park Lanes

Portret van een acht uur durende werkdag in een Amerikaanse fabriek is bewust afstompende, maar zeer waardevolle cinema.

Filmmaker en kunstenaar Kevin Jerome Everson bezoekt al decennia met zijn familie de bowlingbaan Park Lanes in zijn geboorteplaats Mansfield in de Amerikaanse staat Ohio. In de acht uur durende documentaire Park Lanes, die in 2015 in première ging op het filmfestival van Rotterdam, filmt hij een werkdag van de medewerkers van een fabriek uit Virginia die de onderdelen van bowlingbanen produceert.

Want bowling alleys ontstaan niet uit het niets; er ligt behoorlijk wat bloed, zweet en tranen ten grondslag aan de productie van zo’n machine die de kegels weer netjes neerzet. Park Lanes toont de offers die worden gebracht zodat Amerikanen in hun vrije tijd deze sport kunnen beoefenen.

Fabriekswerk is afzien. In de film valt de repetitieve aard van het werk op. Zo zijn twee mannen de hele dag in de weer met platen in een freesmachine. Tijdens een andere scène volgt de camera minutenlang een arbeider die een frame verft met een spuitbus. Het uiterst onbevredigende werk is zodanig opgesplitst dat het grootste deel van de medewerkers niet eens kan zien waar hun inspanningen toe leiden. Everson, die bekendstaat om zijn observerende cinema, filmt dit alles zonder commentaar of context.

Everson gunt de kijker de ruimte om zelf dwarsverbanden te leggen. Zo klinkt tussen het lawaai van hydraulische apparaten ineens op de radio ‘I Don’t Want to Wait’ van Paula Cole. Het nummer leidde van 1998 tot 2003 de afleveringen van de melodramatische televisiereeks Dawson’s Creek in en sorteert in Park Lanes een ironisch effect. Die serie draaide om de niet erg indringende besognes van witte jongeren uit een idyllisch dorpje. De wereld van Park Lanes wordt vooral bevolkt door zwarte en Vietnamese Amerikanen. Dawson’s Creek was een farce; Park Lanes is de bittere realiteit, een toonbeeld van hedendaagse Amerikaanse segregatie.

De New Yorkse filmmaker en curator Amos Vogel schreef in 1974 over Andy Warhols Kiss (1963) dat deze plotloze film, die bestaat uit een montage van zoenende stellen, “fascinerend en vervelend tegelijk is”. Met Warhol als de “antropologische waarnemer”.

Die omschrijving is ook enigszins van toepassing op Park Lanes, met een filmmaker die het alledaagse betekenisvol maakt door de fysieke tol van hedendaagse arbeid invoelbaar te maken. Eversons film intrigeert, maar werkt tegelijk afstompend door de weergave van de monotonie van fabriekswerk.

Het hoogtepunt in de film is dan ook (naast de schaftpauzes, waarin wordt gedroomd van vakanties) als de werkdag ten einde is. Dan zijn de arbeiders extatisch en dansen en rappen ze voor de camera. Maar Park Lanes werd gefilmd op een woensdag. De verlossing die het weekend heet laat nog even op zich wachten.

Park Lanes is vanaf 27 januari 2025 verkrijgbaar op blu-ray (Second Run).