ONCE
Liefde dankzij een versleten gitaar en een stofzuiger
Cast een aan de weg timmerende spijkerbroekrocker als straatmuzikant in een moderne musical vol straatromantiek en sluimerende liefde. En voilà: een zachtmoedige cultklassieker-in-wording.
once start met de hoofdrolspeler die aan het busken is (de Engelse term voor op straat rudimentair bekende liedjes spelen) voor een ietwat troosteloos ogende winkel in Dublin. Om hem heen cirkelt een vaag type, dat er plots vandoor gaat met zijn net bij elkaar gespeelde geld. De muzikant rent achter hem aan, geeft zijn gitaar nog snel even aan een voorbijganger met de woorden: ‘kun je deze even voor mij vasthouden’, vangt de dief en geeft hem uiteindelijk wat geld. Inderdaad, het gaat hier om een idyllische vertelling. Met in de hoofdrol een echte muzikant: Glen Hansard, in het dagelijks leven voorman van de Ierse ‘blue collar’-rockband The Frames. once is opgezet als een musical, volgens de regisseur zelfs als een ‘arthouse musical’ maar aangezien de twee hoofdrolspelers aspirerende muzikanten spelen levert het feit dat ze om de zoveel tijd in een liedje uitbarsten geen enkel tenenkrommend moment op.
Het verhaal? Ach, onze busker ontmoet op straat een jonge immigrante (gespeeld door de Tsjechische muzikante Marketa Irglova, veel ouder ogend dan haar 19 jaar). Bij hun eerste ontmoeting raakt zij hem onmiddellijk met haar aansporing meer eigen werk te spelen op straat. De armzalige straatmuzikant (met volkomen versleten maar nochtans goed klinkende gitaar) verdient zijn boterham als stofzuigerreparateur in de winkel van zijn vader en zij heeft een stofzuiger die geen stof meer zuigt. Prima reden voor nog een ontmoeting derhalve. En dan blijkt zij nog te kunnen zingen en pianospelen ook.
Bovenlip
once is een heerlijk meanderende film waarin ruim baan wordt gemaakt voor de liedjes van Hansard en Irglova. Sterker nog, die vertellen voornamelijk het liefdesverhaal. Aardig is dat dit duo, voordat ze aan de filmopnamen begonnen, al een plaat op hun naam had staan, getiteld ‘The Swell Season’, en zodoende muzikaal helemaal op elkaar was ingespeeld. Daardoor weten ze precies de juiste accenten te leggen in de mooiste scène, wanneer ze elkaar voor het eerst muzikaal ontmoeten in de instrumentenwinkel. Hier proberen ze voorzichtig een compositie van hem uit die langzaam maar zeker aan pathos en intimiteit wint dankzij de uit de tenen uithalen van Hansard en de tweede stem van Irglova. Daarbij ruimhartig ondersteund door de cameravoering (namelijk twee, los uit de pols) waarbij af en toe de acteurs tot op de bovenlip worden genaderd.
Als film is once schaamteloos working class-romantisch gelardeerd met een vleugje humor. Zoals die Thin Lizzy-coverband die echt nog nooit een studio van binnen zag, maar in eerste instantie weifelt of ze wel willen meedoen op de eerste studio-opnamen van onze busker, want ‘we only do Lizzy’. Auteur/regisseur John Carney (ooit ook een Frame maar in eigen land faam genietend dankzij zijn tv-reeks rond drie werkeloze dertigers: bachelors walk) koos doelbewust voor twee niet-professionele acteurs, hoewel Hansard ooit eenmalig acteerde als een van The Commitments in de gelijknamige Alan Parker-film. En Carney had gelijk: zoveel achteloos naturel hebben we in tijden niet gezien. Daar doet het feit dat de twee inmiddels na de filmopnamen daadwerkelijk een item zijn geworden niets aan af.
Ivar Snoep