Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One

In Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One laat Tom Cruise opnieuw zien dat hij de belangrijkste (en laatst overgebleven?) filmster van het moment is.

Wat als we computers en kunstmatige intelligentie te veel macht geven? Die vraag houdt ons al decennialang bezig en is de laatste tijd alleen maar relevanter is geworden. Ook in de filmwereld: wat als het filmambacht straks óók gevangen kan worden in simpele opdrachten aan een computer?

Misschien zijn we – zonder dat we het doorhebben – allang verpest. Schotel de argeloze filmkijker scènes voor uit recente blockbusters als Ant-Man and the Wasp: Quantumania, The Flash of Fast X en die kijker kan zomaar denken dat het normaal is om inferieure computerwerelden te creëren waar geen greintje fysiek ambacht meer aan te pas komt.

Ik moest vaak denken aan het woord ‘ambacht’ bij het herkijken van de eerste Mission: Impossible-film van Brian De Palma uit 1996. Hoewel de actiescènes bij elke nieuwe Mission: Impossible-film weer grootser werden, drijft De Palma’s film in de kern uiteindelijk om twee scènes die juist uitblinken in relatieve kalmte en stilte. Ten eerste een scène waarin CIA-baas Kittridge (Henry Czerny) superspion Ethan Hunt (Tom Cruise) probeert te ontmaskeren als mol. Gewoon, twee mannen in gesprek in een restaurant, maar door de schuine close-ups die De Palma gebruikt, krijgt het geheel een haast onhoudbare spanning. En dan de klassieke scène waarin Hunt inbreekt in het CIA-gebouw om een harde schijf te confisqueren. Iconisch werd het beeld waarin Cruise stil boven de grond zweeft, hangend aan niets anders dan een fragiel koord. Een zweetdruppel kon genoeg zijn om de actie te laten mislukken.

In deze twee scènes schuilt het toverwoord dat de Mission: Impossible-franchise uiteindelijk de beste, meest consistente actiefranchise van de laatste dertig jaar maakt: ambacht. De Mission: Impossible-films werden steeds bombastischer, maar Cruise vergat nooit dat zijn maniakale gevoel voor ambacht ervoor zorgt dat er wel degelijk hoop is voor de actiefilm, ook in een tijd waarin de meeste blockbusters luie, op nostalgie leunende invuloefeningen zijn, die evengoed door een AI-systeem gemaakt zouden kunnen zijn.

Dat Cruise wars is van kunstmatige intelligentie, wordt wel duidelijk in Dead Reckoning Part One, de zevende Mission: Impossible-film en het eerste van een (naar verluid) concluderend tweeluik. Zijn personage Ethan Hunt moet het in dit deel opnemen tegen een almachtig AI-systeem, dat de wereldorde ernstig dreigt te verstoren. Het systeem kan enkel uitgeschakeld worden met een speciale sleutel, die Hunt en zijn teamleden (Ving Rhames, Simon Pegg en Rebecca Ferguson keren terug uit eerdere delen) in handen moeten krijgen voordat een sinistere figuur uit Hunts verleden (nieuwkomer Esai Morales) dat doet. Ondertussen wordt Hunt opgejaagd door een stel CIA-agenten en terugkerende leidinggevende Kittridge (opnieuw gespeeld door Czerny, met wie Cruise nog altijd veel meer chemie heeft dan met zijn vrouwelijke tegenspelers).

Maar de geoefende Mission: Impossible-kijker weet dat de plot in deze films vooral dient om Tom Cruise, sorry: Ethan Hunt, in zo veel mogelijk levensgevaarlijke en onmogelijke situaties te laten belanden. Ditmaal zien we Hunt onder meer in een armzalige gele Fiat door Rome scheuren, moet hij zijn teamgenoten redden uit benarde situaties in Venetië, en gaat hij – net als in het eerste deel – op het dak van een rijdende trein een gevecht aan om de MacGuffin van dienst in handen te krijgen.

Met het hoogtepunt waren we in aanloop naar de film al lekker gemaakt: een adembenemende scène waarin Cruise – uiteraard nog altijd verantwoordelijk voor zijn eigen stunts – met een motorfiets van een metershoge bergklif springt. Bij het zien van de film baal je even van die voorkennis, maar zie Cruise daar losgezongen van al het aardse door de lucht zweven en je weet: dit is actiecinema in zijn puurste vorm.

Voor de inmiddels 61-jarige Cruise is filmmaken nog altijd een ambacht, en is vermaak een kunstvorm in plaats van luie contentbevrediging. Er kan een flinke boom worden opgezet over de plotgaten, en Dead Reckoning Part One haalt het kwalitatief uiteindelijk net niet bij de vorige twee delen, maar het deert niet: zelfs met een speelduur van bijna drie uur kijken we hier naar een man die letterlijk zijn leven wil geven om ons te vermaken. De voortreffelijke cast (met zeer geslaagde rollen van nieuwkomers Hayley Atwell, Pom Klementieff en Shea Whigham) doet de rest, in een snelkookpan van actie en vlotte dialogen die knap genoeg nooit overkookt.

Regisseur Christopher McQuarrie knipoogt met regelmaat naar het superieure eerste deel van De Palma, en ergens schuilt er in deze film misschien ook wel een diep verlangen naar het grote dat soms óók gewoon heel klein kan zijn. Maar zie Cruise in een parachute akelig dicht langs een bergrand zweven, en je weet: we moeten deze man toch vooral blijven stimuleren in zijn absurde, groteske waaghalzerij. De computer gaat dát nooit van hem overnemen.