Miss Americana

De Taylor Swift-biografie Miss Americana is vooral boeiend ondanks Taylor Swift. Wanneer de documentaire niet inzoomt op haar genie, wordt het een intrigerend portret van markt- en mediawerking in de populaire cultuur.

Rihanna is de assertieve fashionista, Beyoncé is de Queen Bee die zowel kan dansen als zingen en Lady Gaga grossiert in de meest waanzinnige uitdossingen. Vrouwelijke popsterren hebben er baat bij, anders dan hun mannelijke collega’s, om met een duidelijk imago in een hokje te passen. Toch is er een miljoenen albums verkopende uitzondering: hitfabriek Taylor Swift. Zonder de vele Swifties (zoals haar aanhangers worden genoemd) te willen beledigen, kunnen we zeggen dat Swift niet enorm uitgesproken is. Althans, zo lijkt het, want in dat gat springt Miss Americana van Lana Wilson.

Deze Netflix-documentaire draait vooral om Swifts showbizzpersona: een genie dat de miljoenenindustrie rond haar muziek eigenhandig bestiert. De teksten van hitnummers worden in creatieve opwellingen bedacht; de bijbehorende videoclips zijn nauwkeurige reconstructies van haar impulsieve visie. Swift wordt hier neergezet als een monumentaal poptalent, terwijl het ze-is-zo-normaal-gebleven-aspect er ook dik bovenop ligt.

Interessanter wordt het als het genie van Swift naar de achtergrond verschuift en de focus op haar politieke agenda ligt. Die omwenteling komt wanneer in Swifts home state Tennessee een vrouwelijke politicus succesvol in de race is om senator te worden. De Republikeinse Marsha Blackburn is onder meer tegen vrouwenrechten en tegen lgbtiq+ rechten, een vrouw die in Swifts woorden zo ver is gekomen “doordat ze zich houdt aan de mannelijke jaren-vijftig-norm van wat een vrouw hoort te zijn”.

Hier zien we hoe Swift in gesprek, en soms zelfs in protest, moet gaan met haar eigen team. Samen met haar moeder en PR-vrouw zit ze gespannen op de bank. Niet om de nieuwe verkoopcijfers te horen, maar om met angst in haar vingers een bericht op sociale media te plaatsen dat miljoenen volgers op de hoogte zal brengen van haar Black­burn­-haat. Mooi en geëngageerd, maar terwijl je dit kijkje in de keuken gepresenteerd krijgt, vraag je je af of dit echt zo gegaan is. Of is ook dit toch weer een enscenering door Swifts PR-team?

Juist dat je jezelf als kijker op die gedachte betrapt, is waar deze documentaire zijn spanningsveld vandaan haalt. Wat zegt die gedachte over Swift en over onze vooroordelen over al die zogenaamd oppervlakkige, vrolijke liedjes zingende popsterren? En maakt het in dat geval uit dat deze boodschap van Swift zelf komt, of dat zij die als eventuele spreekpop van belanghebbenden heeft moeten delen? Het zijn vragen die Miss Americana niet kan beantwoorden, wat niet betekent dat dit geen interessant documentaireportret is. Als biopic is het misschien allemaal niet zo boeiend, als portret van mediawerking des te meer.