May December

Todd Haynes daagt je uit je oordeel uit te stellen in dit rijk geschakeerde drama waarin wordt teruggeblikt op de relatie die een vrouw van in de dertig twintig jaar eerder startte met een dertienjarige jongen.

Groot was de verontwaardiging eind jaren negentig in de Verenigde Staten over het breed in de tabloids uitgemeten seksschandaal rond de 34-jarige lerares Mary Kay Letourneau en haar twaalfjarige leerling Vili Fualaau. Ze kreeg een dochter van hem en beviel van de tweede terwijl ze haar straf uitzat. Toen Letourneau na zes jaar vrijkwam, trouwden ze. Het huwelijk hield veertien jaar stand.

May December – een Amerikaanse uitdrukking voor een relatie tussen twee mensen met een groot leeftijdsverschil – baseert zich losjes op deze geschiedenis, door zo’n twee decennia na het schandaal terug te keren naar een vergelijkbaar koppel.

Ter voorbereiding op een verfilming van hun verhaal arriveert de beroemde Hollywood-ster Elizabeth (Natalie Portman) via de achtertuin in het leven van Gracie (Julianne Moore) en Joe (Charles Melton) om onderzoek te doen ter voorbereiding op haar rol als Gracie. De oudste dochter van het stel is de deur al uit, hun tweeling staat op het punt eindexamen te doen en uit te vliegen. Ondanks haar keurig geformuleerde intenties blijkt Elizabeth suggestief gekleurde vragen te stellen aan familieleden en andere betrokkenen, die daar op hun beurt vaak laconiek op reageren.

De grondtoon die regisseur Todd Haynes (Velvet Goldmine, 1998; Far from Heaven, 2002; I’m Not There, 2007) in dit drama aanslaat is opvallend nuchter, wat in schril contrast staat tot de hijgerige toon van de tabloids destijds, waarvan Elizabeths voyeuristische houding lijkt te zijn doordrenkt.

Verkeerde been
Tegelijkertijd gebruikt Haynes opzettelijk misplaatste telelensshots, een goedkoop televisie-effect waarmee hij spanning suggereert waar die er niet is. Als vet aangezet muzikaal accent leende hij de omineuze pianoakkoorden van het door Michel Legrand gecomponeerde thema van Gouden Palm-winnaar The Go-Between (1971) met Julie Christie, dat ook over een verboden liefde ging. Beide vormen een ironisch commentaar op hoe makkelijk het is iets op te blazen.

Ondertussen zet Haynes de kijker continu op het verkeerde been, door je er – geleid door een onbetrouwbare verteller – bewust van te maken dat ieders waarneming en handelen gekleurd is door belangen, ervaringen, aannames en verwachtingspatronen. Dat geldt zowel voor de beweegredenen van de personages, als voor hoe filmmakers een verhaal samenstellen, als voor hoe de kijker dat vervolgens waarneemt.

Het maakt May December tot een aangenaam onvoorspelbare, menselijke en ook humorvolle wandeling langs de valkuilen van het moralisme. Haynes daagt je uit je oordeel uit te stellen, te identificeren wat het (eigen)belang is van het veroordelen van anderen en het grijze gebied te blijven zien. In tijden van cancelcultuur, polarisatie en vlagvertoon is dat een verfrissende, wezenlijke en in de handen van Haynes ook prettig speelse oefening.