Mata Hari, the Naked Spy

Mata Hari is een van Nederlands beroemdste en meest geliefde historische figuren. Een nieuwe film poogt haar ook als feminist neer te zetten, maar dat lukt niet helemaal.

Mata Hari, the Naked Spy is een passieproject van Machiel Amorison, die opgroeide met het verhaal dat zijn betovergrootmoeder nog in de klas had gezeten bij de als Margaretha Zelle geboren Friezin (1876-1917). Drie jaar na de première wordt de Amerikaans-Nederlandse coproductie nu noodgedwongen online uitgebracht.

De Amerikaanse cineaste Susan Wolf dook voordat ze zich bij Amorison aansloot eerst diep in de literatuur; samen is er vermoedelijk weinig dat ze niet over Mata Hari weten. Maar in plaats van te kiezen voor één vertelstem komt in de film een reeks historici, curatoren en andere kenners aan het woord. Dat zijn er te veel; ze verschillen onderling nauwelijks van mening, en lijken zich teweer te stellen tegen misverstanden waar een níet bovengemiddeld ingevoerde kijker geen weet van heeft.

Met door actrice Thekla Reuten voorgelezen brieffragmenten en onhandig geacteerde pantomime-scènes met de (overigens goed gelijkende) danseres Florence Rapati als Mata Hari wordt een dappere poging gedaan om de biografische feiten verder te verlevendigen. Zelle’s ongelukkige huwelijk met KNIL-kapitein Rudolph MacLeod, de vroege dood van haar zoontje (wat in de film gekoppeld wordt aan MacLeods syfilis), Zelle’s vertrek naar Parijs in 1903 en haar zelfbedachte, spannende leven als de exotische danseres Mata Hari, met minnaars in de hoogste maatschappelijke kringen – voor de fans is het gesneden koek, al genieten zij misschien wel van de fraai gekostumeerde toneelstukjes tussendoor.

Op niet-fans maakt het geheel ondanks alle moeite een beetje amateuristische indruk. Het frame van Mata Hari als bevrijde, onafhankelijke vrouw houdt bovendien moeilijk stand als je hoort dat haar luxueuze levensstijl werd bekostigd door vermogende bedgenoten. En zelfs een bewonderaar als Dita von Teese moet beamen dat Mata Hari een klunzige spionne was.

Mata Hari, the Naked Spy is nu te zien via mataharithenakedspy.com.