Maestro

Gesteund door producenten Martin Scorsese en Steven Spielberg waagt acteur-regisseur Bradley Cooper zich aan een Amerikaans monument: Leonard Bernstein. Netflix-productie Maestro is een biopic en relatiedrama.

Als acteur-regisseur verborg Orson Welles zich vaak achter valse neuzen. “Ik gebruikte een valse neus voor Citizen Kane omdat ik zo’n babyface had”, vertelde de filmmaker in Henry Jagloms My Lunches with Orson. Op andere momenten verschool hij zich achter nepneuzen om vragen op te roepen en een enigma te blijven. Een dwaalspoor.

Voor de neus die acteur-regisseur Bradley Cooper in zijn Leonard Bernstein-biopic Maestro gebruikt om de fysieke gelijkenis met de legendarische Amerikaanse dirigent-componist te versterken, werd hij flink onder vuur genomen. Ten onrechte – Cooper vermijdt de raciale karikatuur, terwijl het probleem van de film juist blijft dat we constant ‘Bradley Cooper’ zien.

Als acteur, die er alles aan doet om een larger than life-figuur (Coopers obsessie voor zelfverwoestende personages kennen we van zijn regiedebuut A Star is Born, 2018) te vertolken. En als regisseur, die opent met een Bernstein-citaat over hoe kunst vragen moet oproepen en afsluit met een close-­­up van de eigen blik en een uitdagend “Any questions?”.

Dat Cooper nadrukkelijk de volgspot richt op zijn eigen krachttoer als acteur en op de artistieke inspanningen die verbonden zijn met een kunstwerk, heeft positieve gevolgen. Wat goed werkt is de opdeling van de film in een zwart-wit- en een kleurendeel, doordrongen van respectievelijk jeugdige energie en melancholische gevoelens over de voortglijdende tijd; mede door de beeldvoering van Matthew Libatique, een DoP die zowel vitaliteit van het scherm kan doen spatten als de schaduw van de dood weet op te roepen. Maestro smeekt dan ook om een groot doek en een donkere zaal om de momenten waarop Bernstein muzikale extase bereikt optimaal te laten binnenkomen.

Helaas zijn die hoogtepunten niet representatief voor de film, die het creatieve proces onderbelicht en waarin Bernsteins muzikale invloeden, zijn samenwerkingen en de politieke betekenis van creaties als Mass buiten beeld blijven.

Wat we wel krijgen is een ‘scènes uit een huwelijk’-variant met Bernstein en zijn eega Felicia Montealegre (Carey Mulligan) in de hoofdrollen en een reeks mannelijke geliefden als figuranten. Bergman-light, want de offers die kunst eist van artiesten, hun partners en familieleden hebben een hoog clichégehalte, net als de tweespalt componist/dirigent, waardoor het drama veelal banaal is. Genre waarom-blijft-een-vernederde-vrouw-bij-haar-narcistische-­man? Dat gedateerde relatieverhaal staat haaks op het tragische slot waarin Mulligan haar regisseur wegspeelt. Een valse noot? Ja, maar ook de indicatie dat een authentieker portret van deze geëngageerde vrouw veel had kunnen toevoegen aan Maestro.