Lampje

Het kinderboek Lampje van Annet Schaap is gerust een moderne klassieker te noemen. Nu is er een televisieserie, die de zintuiglijke wereld van het boek goed weet te vangen.

Elke avond loopt Lampje de 166 treden op om met een lu… zucht, lucifers vergeten. Terug naar beneden en opnieuw.

Elke avond loopt Lampje de 166 treden op om met een lucifer de vuurtorenlamp aan te steken. Haar vader (Gijs Naber) is slecht ter been. Ter anderhalf been. Haar moeder is dood. In vier afleveringen van ongeveer veertig minuten, geschreven door Mieke de Jong en onder regie van Margien Rogaar, vertelt Lampje het verhaal van een meisje dat een hoop verantwoordelijkheid draagt op haar smalle schouders.

Aan de hand van Bert Luppes, die als verteller zo nu en dan gemoedelijk wat informatie deelt (en ook de prachtige aftiteling bedient), dompelt de serie je vanaf het begin onder in de wereld van Lampje. Een wereld van piraten, rijstebrij en vissenstaarten die is losgezongen van een specifieke tijd of locatie. Een sprookjesachtige wereld met zijn voeten ferm in de modder.

Annet Schaap illustreerde tientallen kinderboeken voordat ze in 2017 debuteerde als kinderboekenschrijver met Lampje, waarmee ze direct een Gouden Griffel won. Die achtergrond als illustrator verklaart wellicht haar zeer beeldende en zintuiglijke manier van schrijven. Van de briesende storm waarin Lampje lucifers gaat halen tot de bonte kermis waar ze naartoe gaat en dromerige onderwaterscènes. Het is die zintuiglijke kant van het boek die de televisieserie knap in beeld weet te vertalen. Met een camera die vaak dicht op de huid kruipt, en veel aandacht voor kleuren en texturen.

Na een stormachtige nacht waarin de vuurtorenlamp door haar toedoen uit blijft, wordt Lampje weggestuurd. Naar het Zwarte Huis, waar alles en iedereen onder een dikke laag vuil zit. Waar de Admiraal woont, die zelden thuis is. En waar op zolder een monster schuilt. Een monster dat (uiteraard) niet echt een monster blijkt te zijn. Net zoals huishoudster Martha (een fijne rol van Els Dottermans) uiteindelijk niet zo streng en stug blijkt als ze zich aanvankelijk voordoet. Waar de openingsaflevering nog een tikje stroef is, is vindt de serie steeds beter zijn ritme en toon vanaf het moment dat Lampje dat kasteelachtige huis vol verborgen vertrekken betreedt. Vervolgens wordt het eigenlijk alleen maar beter.

Lampje is een verhaal over kinderen die geen kans krijgen kind te zijn. En die tegelijk klein worden gehouden. “Een dubbeltje moet niet proberen een kwartje te worden”, drukt de kinderjuf Lampje op het hart. Maar Lampje laat zich niet tegenhouden. Dat ze iets niet kan, betekent immers niet dat ze het niet kan leren. Lotte Jonker, die werd gekozen uit achthonderd kinderen, blijkt een goede vondst als het titelpersonage, met haar pientere blik waar soms even een sluier overheen valt, alsof ze plots in zichzelf keert.

Wat Schaaps boek zo goed maakt is de balans tussen avontuurlijke scènes en de meer verstilde momenten, waarin ze even in de gemoedstoestand van haar personages kruipt en op onnadrukkelijke manier de zwaarte daarin aansnijdt. Die balans komt al snel onder druk te staan in een bewerking, die onherroepelijk moet indikken. Dat was bijvoorbeeld wat de theaterbewerking van het Rotterdamse gezelschap Maas theater en dans uit 2019 parten speelde. De serie slaagt daarin beter. Hoewel ook hier sommige gebeurtenissen net wat te haastig voelen, vinden de makers vooral in de laatste twee afleveringen ruimte voor de poëtische en melancholische sfeer die de wereld van Lampje zo betoverend maakt.

Lampje is vanaf 6 december te zien op NPO Plus en vanaf 2 januari 2023 op NPO Zapp.