LA TÊTE EN FRICHE

Hoeveel nostalgie kan een mens verdragen? In ieder geval minder dan la tête en friche over de kijker uitstort.

Ach, waar is het provinciale goedmoedige Frankrijk toch gebleven? Nee, weg is het niet. Het bevindt zich in de Franse filmwereld, waar men ook weet dat Frankrijk vergrijst. In het stokbroodland bestaat een bloeiende markt voor heimweefilms. De meeste halen Nederland gelukkig nooit, maar er glipt weleens iets tussendoor. Zoals la tête en friche van de 77-jarige regieveteraan Jean Becker. Het nostalgierecept is eenvoudig. In een provinciestadje voer je een simpele ziel op die niet kan lezen of schrijven, maar wel veel van de rondscharrelende duiven in het plaatselijke parkje houdt. Hoe vertederend! Dat dit door Gérard Depardieu gespeelde personage Germain een veertiger is, maar de acteur zelf de zestig is gepasseerd: daarover straks meer.
Het kan nog vertederender: enter een stokoud, schuifelend vrouwtje, dat dol is op lezen en eenzaam is. Waarom in je eentje lezen als je kunt voorlezen op een bankje in een parkje met rondscharrelende duiven en een aan je lippen hangende analfabeet? Heel geloofwaardig dat de vrouw begint met het voorlezen van Camus’ De pest aan een man die nooit een boek van binnen heeft gezien. Het lezen leidt tot een mooi menselijk contact tussen de twee die door het leven totaal verschillend zijn behandeld: het oude dametje was altijd omringd door liefde, maar Germain was het ongewenste resultaat van een vrijpartij en is door zijn alleenstaande moeder altijd liefdeloos behandeld. "Het eet, het kost en het is vuil", zegt ze in een flashback over hem. De twee zien elkaar overigens nog dagelijks, want Germain woont in een oude caravan bij zijn verbitterde moeder in de achtertuin. Is zij echt zo’n kreng? Dat kan toch niet in la douce France? En al helemaal niet in een nostalgische film.

Vadsig
Terug naar Depardieu, die als begin-zestiger de veertiger Germain speelt. Dat wringt, omdat de actrice die zijn vriendin speelt half zo oud is als hij. Omdat de vadsige Depardieu toch echt niet meer aan een vitale veertiger doet denken, dacht ik eerst dat de vrouw zijn dochter was, wat na een bedscène een dubieus beeld opriep van het Franse provincieleven. Dat Germain een vriendin heeft roept meer raadsels op: waarom leert deze vrouw hem niet lezen en schrijven? Kan ze zelf misschien ook niet lezen? Is iemand die kan lezen in de Franse provincie een zeldzaam verschijnsel? Is la tête en friche gemaakt in het kader van een Franse alfabetiseringscampagne? Of de Franse variant van het Nederlandse voorlezen op scholen?
Jean Becker verraste drie jaar geleden met dialogue avec mon jardinier. Dat was degelijke cinéma de papa die liet zien dat de maker het vak perfect beheerste. la tête en friche is ook cinéma de papa, maar van het oubollige soort waarvan we hoopten dat het uitgestorven was: moddervet sentiment en met een ondragelijke nostalgie naar het blanke Frankrijk van lang geleden. Die ene donkere jongen onderstreept slechts het blanke karakter van de film. Laat maar zitten, dat la douce France.

Jos van der Burg