LA FILLE DU RER

la fille du rer draait om een waargebeurde leugen. Maar wat dan waarheid is, laat André Téchiné heel mooi in het midden.

Met la fille du rer overtreft André Téchiné zijn prachtige ensemblefilm les témoins uit 2007. Weinig regisseurs kunnen zo ongedwongen als Téchiné een samenspel creëren uit niet-verbonden levens, emoties en gebeurtenissen. Zijn grote kracht is dat hij niets werkelijk verklaart van die levens, emoties en gebeurtenissen maar laat zien dat ze complex, ondoorgrondelijk en niet te reduceren zijn. De emoties en de motieven van zijn personages, wat precies oorzaak is en wat gevolg, hoe heden en verleden vervlochten zijn, hoe de wereld het individu in beweging zet en vice versa: Téchiné suggereert slechts verbanden. Hij is een te goede filmmaker om zekerheden te geven.
la fille du rer draait om een waargebeurd schandaal. In juli 2004 claimde een jonge vrouw in de metro van Parijs te zijn aangevallen door een groep jongeren die handelde vanuit racistische motieven. Haar verhaal werd een mediahype en de angst voor racisme, antisemitisme en geweld voerde in Frankrijk wekenlang de boventoon. Uiteindelijk bekende de vrouw het verhaal verzonnen te hebben. Het eerste deel van de film schetst de omstandigheden waarin ze tot haar daad komt, het tweede toont de nasleep ervan.

Terloops
Die titel van het eerste deel alleen al, ‘de omstandigheden’, suggereert dat überhaupt te begrijpen is waarom de vrouw die leugen vertelt, dat te begrijpen is waarom iemand wat dan ook doet. Maar welke omstandigheden dan? Wat is relevant voor een verklaring? Wanneer is iets verklaarbaar? Wanneer wordt iets waarheid? Als landelijke media een verhaal optekenen? En van elkaar overnemen? Die vragen waren naar eigen zeggen een van Téchiné’s motieven om de film te maken.
Toch overheerst het verhaal over die leugen niet. Bijna terloops komt het voorbij, zoals bij Téchiné alles terloops lijkt te gebeuren. Het is niet zo gek dat zijn films soms als ‘vlak’ worden afgedaan want hij weigert te voldoen aan het adagium dat cinema drama moet comprimeren en uitvergroten. Alles is bij hem even groot en evenzeer van belang: als gedrag werkelijk ondoorgrondelijk is en motieven werkelijk onkenbaar zijn, dan is het zinloos, bedrieglijk zelfs, om het gedrag van het ene personage boven dat van het andere uit te tillen en meer gewicht te geven.
Téchiné is duidelijk een man van gewoontes: Catherine Deneuve is terug (les temps qui changent), net als Michel Blanc (les témoins). Opnieuw is water een belangrijk motief (leven, stromen, tijd), opnieuw spelen sterke vrouwen een belangrijke rol, opnieuw staat tegenover alle hardheid een verrassende tederheid, en opnieuw confronteert hij verschillende culturen met elkaar. Wat deze film anders maakt dan de meeste van zijn vorige films is het doordringende en alomtegenwoordige gevoel van dreiging. Angst als virus, besmettelijk, en zich manifesterend in zelfs de kleinste handelingen. Angst overheerste in 2004 na de leugen. En met zo’n grote angst, vertelt la fille du rer, moet je heel voorzichtig zijn.

Ronald Rovers