Ju Dou

Chinees noodlotsdrama

Ju-Dou

Zhang Yimou is sinds 1982 één van de meest succesvolle cineasten van de Chinese cinema. Hij deed aanvankelijk het schitterende camerawerk voor de films The One and the Eight, Gele aarde en The Big Parade en speelde een hoofdrol in The Old Well voordat hij in 1988 als regisseur doorbrak met Het rode korenveld. Die film werd vorig jaar één van de topfilms in de Nederlandse filmtheaters. Sinds het laatste festival van Cannes maakt Zhang Yimou opnieuw wereldwijd furore, nu met Ju Dou.

Ju Dou is een mooie jonge vrouw, die aan het begin van de jaren twintig als bruid is gekocht door de brute en gierige eigenaar van een textielververij. Hij heeft al twee echtgenotes de dood ingejaagd, omdat ze hem geen kind konden geven. Dat de oorzaak van het laatste wel eens bij hemzelf zou kunnen liggen, komt in de gedachtenwereld van de oude baas niet op.

Om aan zijn mishandelingen te ontkomen, zoekt Ju Dou haar toevlucht tot Tianqing, een neef van haar echtgenoot, die al regelmatig heeft laten merken geheel van de kaart te zijn door haar schoonheid en die haar door een gaatje in de houten wand begluurt als zij zich wast. Het kost haar enige overredingskracht en verleidingskunsten om de neef tegen zijn oom in opstand te doen komen, maar uiteindelijk geeft hij toe. De twee blijken smoorverliefd op elkaar te zijn en al snel is Ju Dou zwanger. Uiteraard denkt de echtgenoot dat het kind van hem is en de twee geliefden laten dat voorlopig maar zo.

Nadat de oude fabrikant aan een overval een verlamd onderlijf overhoudt, lijkt de vrijheid het tweetal toe te lachen. Vanaf zijn ziekbed hoort hij hun plezier in het liefdesspel en nadat hij een poging doet Ju Dou te vermoorden bekent ze hem met een satanisch genoegen dat Tianbai in wezen de zoon van Tianqing is. Vanaf dat moment wordt een gevaarlijk spel in werking gezet, waarbij de rol van dodende wreker gaandeweg wordt overgenomen door de opgroeiende Tianbai.

Geschenk uit de hemel
Het verhaal van Ju Dou voltrekt zich als een klassiek noodlotsdrama met alle ingrediënten die daarbij horen. Het wordt in feite in gang gezet door de oudere Jinshan. Gelet op haar verwondingen lijkt Ju Dou geen ongelijk te hebben, als ze bij Tianqing haar vrees uit ’t op deze manier niet lang meer te zullen maken.

Maar op dat moment smeult het liefdesvuurtje tussen de twee al. Ze heeft gemerkt dat de neef al eens met een bijl voor de deur heeft gestaan, toen hij haar wanhoopskreten hoorde. Alleen moet Tianqing nog een laatste zetje krijgen om haar te helpen. De zwangerschap, die het gevolg is van hun samenzijn komt als een geschenk uit de hemel, maar drijft tegelijkertijd de twee geliefden uit elkaar. Pas nadat de echtgenoot verlamd is geraakt, durven ze zijn zekere toorn te trotseren. Alle haat jegens hem komt er openlijk uit. Ze vrijen bijna letterlijk onder zijn ogen en geven hem tegenover de buitenwereld een uitstekende behandeling, in feite om hem zo lang mogelijk te kunnen kwellen.

Nadat een poging de kleine Tianbai te verdrinken is mislukt en de jongen hem plotseling aanspreekt met “pappa”, draait de oude invalide als een blad aan de boom. Hij gaat de jongen gebruiken als wig tussen de geliefden. Een lange vriendschap is de twee echter niet gegund, want door toedoen van de jongen verdrinkt de oude baas per ongeluk. Zijn dood brengt een verdere verwijdering tussen Ju Dou en Tianqing teweeg. Aanvankelijk verdenkt hij haar van moord en na de begrafenis, waarbij zij beiden een vernederend ritueel moeten ondergaan, is hij gedwongen het huis te verlaten. Zij wordt volgens de traditie gedwongen ongehuwd en kuis te blijven. Het laatste is een te zware eis voor de twee en in het geheim blijven ze elkaar ontmoeten, wat opnieuw aanleiding geeft tot roddels. Uiteindelijk zal dan door ingrijpen van de zoon een eind aan ‘het schandaal’ komen.

Universeel verhaal
Zhang Yimou viel als cameraman voor anderen en als regisseur van Het rode korenveld op door de kracht van zijn beelden. Ook deze keer stelt hij zijn publiek niet teleur. De keuze van een ververij met kleurenbaden en tientallen meters lange, hoog in de lucht gestoken drogende banen textiel moet door Zhang Yimou zeer bewust gemaakt zijn. Op een bijna natuurlijke wijze kan hij zo een extra kleurendimensie aan zijn beelden toevoegen. Maar ook bood het hem de gelegenheid dramatische accenten aan het geluid mee te geven. De geluiden van het rollen van houten katrollen en het gestamp van zware, primitieve houten machines worden effectief ingezet bij dramatische wendingen in het verhaal.

Hoewel de setting zeer Chinees is, vertelt Zhang Yimou met Ju Dou een universeel verhaal, dat overal begrepen zal worden. De film is door zijn opzet – een familiedrama – wellicht minder spectaculair dan Het rode korenveld, dat de geschiedenis van een hele gemeenschap tot onderwerp had. De kracht en effectiviteit van de beelden zijn er echter niet minder door. Ook wordt in Ju Dou opmerkelijk goed geacteerd, niet in de laatste plaats door de hoofdrolspelers Gong Li en Li Baotian, die vaak op subtiele wijze de gevoelens van hun personage we-ten over te brengen. Ju Dou biedt klassiek drama in optima forma en is bovenal een mooie film.