Il colibri

Dat succesvolle familieromans niet per se een geslaagde verfilming opleveren bewijst Il colibri, naar de roman van Sandro Veronesi. De vier generaties omspannende familiesaga blijft steken in krachteloos melodrama.

‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen manier’, is de openingszin van Tolstojs roman Anna Karenina. Fijn voor filmmakers, want daardoor kunnen zij altijd weer net even andere films over ongelukkige gezinnen blijven maken. Zoals over de familie Carrera, over wie Sandro Veronesi’s vier generaties omspannende roman Il colibri (in Nederland De kolibrie) gaat.

De roman wordt geprezen om zijn diepgang, maar daarvan is in de verfilming weinig te merken. Het melodrama volgt het leven van Marco Carrera vanaf zijn jeugd in de jaren zeventig tot aan zijn dood in het heden. Door zijn ogen kijken we naar de perikelen van hem en zijn welgestelde familie, waarbij de film heen en weer springt in de tijd.

Het ontbreken van een periodeaanduiding is soms verwarrend, maar past bij het idee dat de kijker zelf de puzzelstukjes moet leggen. Helaas lijkt dat niet meer dan een pretentieuze manier om diepgang te suggereren, net als de symbolische verbanden in de film. Dat Marco in zijn jeugd groeihormonen kreeg omdat hij te klein bleef, zegt nadrukkelijk iets over zijn moeizame verhouding met het leven. Dat hij later oogarts is, maar de werkelijkheid om zich heen niet scherp ziet, zal de kijker ook opvallen. En dat een vriendin hem vergelijkt met een kolibrie (“Je besteedt al je energie aan het op één plek blijven”) is het soort allesverklarende opmerking dat beter in de literaire context van een roman past dan in de alledaagse werkelijkheid van een film.

Maar er is meer dat Il colibri aan de grond houdt, met als belangrijkste de melodramatische opeenstapeling van narigheid in Marco’s leven. Dat het huwelijk van zijn ouders ongelukkig is (“Als hij niet snel doodgaat, vermoord ik hem”, zegt zijn moeder over zijn vader), is maar één voorbeeld van de ellende waarmee hij te maken heeft. We moeten hier niet alles opsommen, maar dat ook Marco zelf in de liefde niet gelukkig is, speelt een grote rol in de film. Daarbij zijn de vrouwenrollen nauwelijks meer dan karikaturen en speelt Nanni Moretti een moddervet cliché van een psychoanalyticus. Eigenlijk heeft alleen Marco een uitgediept karakter, maar door zijn passieve houding is hij geen bijster interessant filmpersonage.

Il colibri wil graag een interessante, diepgravende arthousefilm vol levensfilosofie zijn, maar voelt als een slecht gelukte imitatie van betere familiedrama’s. Altijd een slecht teken als muziekfragmenten in een film, in dit geval van Dancing Barefoot van Patti Smith, London Calling van The Clash en I’ll Be Seeing You van Billie Holiday, de meeste indruk maken.