How to Become a Tyrant

Hoe deden die gasten dat toch, alleenheerser worden? Laten we een balletje trappen met Hitler en Stalin om daar achter te komen, dachten de makers van Netflix-serie How to Become a Tyrant.

Niet elke historische serie hoeft door een monotone Britse voice-over de vergetelheid in te worden gepraat, dus de keuze voor de baritonstem van acteur Peter Dinklage is prima te begrijpen. Maar veel andere keuzes die vermoedelijk zijn genomen om een jonger publiek te bereiken, schieten pijnlijk te kort in de historische serie How to Become a Tyrant.

Dat je overweegt hoe je iets het best presenteert, kan natuurlijk geen kwaad. Ook al zou je denken dat een serie over de grootste monsters uit de geschiedenis van zichzelf al spicy genoeg is. Maar de strategie die deze serie kiest – Aan Welke Simpele Regels Moet Jij Je houden Als Ook Jij Een Tiran Wilt Worden? – reduceert de helse ellende die dictaturen veroorzaken wel heel erg tot een voetnoot in de geschiedenis.

De jammerlijke en onuitgesproken premisse is dat kijkers tegenwoordig niks ingewikkelds meer kunnen verdragen. Het is een probleem dat je bij veel andere media ook ziet, van praatprogramma’s tot dagbladen: men denkt dat de consument afhaakt zodra er maar iets verschijnt dat niet onmiddellijk duidelijk is. Vandaar dat de zes afleveringen elk ook maar een half uur duren: omdat men vreest dat de aandachtsspanne van het publiek dan wel voorbij is.

Maar door de reductio ad absurdum van deze serie spelen de miljoenen slachtoffers van extreemrechtse en extreemlinkse dictaturen geen enkele rol van betekenis in het verhaal. De opkomst van Stalin, Hitler, Pol Pot, Idi Amin, de Kims in Noord-Korea etc wordt gepresenteerd als een verzameling bullet points – The Tyrant’s Playbook – waar elke aspirant-tiran zich aan moet houden. Doe je dat, dan is succes gegarandeerd. Maar je kunt zaken ook te luchtig maken – “tirannie is een systeem voor mensen die resultaat willen” – en de vraag is uiteindelijk wie je nog bedient met dit format. Iedereen die ook maar iets weet van de geschiedenis, ziet meteen de tekortkomingen en kijkers die van toeten nog blazen weten, krijgen zeer gebrekkige informatie voorgeschoteld. Ja, het is inderdaad zo dat je parallellen ziet in de opkomst van eerdere dictators en de manier waarom de Trump-sekte de afgelopen jaren opereerde – zaai verdeeldheid en onrust, zaai twijfel over democratische instituties, breek het democratisch proces af – maar die les is wel heel erg impliciet aanwezig in de serie. Dus ook dat kan niet de reden zijn geweest om de serie te maken. Maar wat dan wel?

Niet alles is een spelletje. Dezelfde neiging zie je bij media die van politiek een show willen maken die alleen nog maar draait om manipulatie en conflict, met voortdurend winnaars en verliezers. Op basis van het idee dat de ware motieven van een ander altijd verborgen zijn. Een samenleving dus gebaseerd op wantrouwen en strijd. Dat is ook wat deze serie doet door te stellen dat een tiran worden eigenlijk een wedstrijd is die je kunt winnen: “Zet je concurrenten op achterstand door bla die bla”. Jongeren interesseren voor geschiedenis? Uitstekend doel. Je verhaal zover oppimpen dat het nergens meer op slaat? Not so much.