Homecoming

Een concertfilm op zijn Beyoncés – dat is Homecoming. Zoals we inmiddels gewend zijn van Queen Bey is de registratie van haar monumentale optreden Beychella veel meer dan dat. 

Een jaar na haar twee legendarische performances op het Amerikaans popfestival Coachella verscheen zonder aankondiging de concertregistratie op Netflix. Beyoncés Homecoming is een klassiek exemplaar in het genre, maar dan wel in de categorie ‘verwachtingen overstijgend goed’ zoals de Talking Heads-film Stop Making Sense (Jonathan Demme, 1984). Net als de ambitieuze registratie van Demme is dit een concertfilm in overtreffende trap. De twee concertdagen zijn op de danspas precies versneden en laten de kostuums en design van Olivier Rousteing, van modehuis Balmain, schitteren. De hoeveelheid dansers zorgt voor een ambitieuze, indrukwekkende choreografie, waarbij de vocalen van Beyoncé altijd loepzuiver blijven. En dan zijn er de gastoptredens: Jay-Z, voormalig Destiny’s Child-leden Kelly Rowland en Michelle Williams en haar minstens even creatieve zus Solange. 

Er is meer. Als eerste Afro-Amerikaanse headliner in de twintigjarige geschiedenis van Coachella liet Beyoncé zich inspireren door de HBCU’s, hogescholen en universiteiten die zijn ontstaan door de uitsluiting van zwarte leerlingen bij andere onderwijsinstellingen. Ze gaat specifiek in op de traditie van homecoming, waarbij (oud-)leden en de gemeenschap verwelkomd worden bij de viering van het jubileum van een organisatie. Daarmee zet ze de spotlights, net als op haar imposante popalbum Lemonade (2016), fel op de zwarte cultuur. De quotes waarmee Homecoming doorsneden zijn, plaatsen de film in dialoog met invloedrijke zwarte stemmen uit de geschiedenis, zoals Maya Angelou, Nina Simone, W.E.B. DuBois en Chimamanda Ngozi Adichie. Dansbaarheid en intellectuele diepgang vullen elkaar aan. Zo zingt Beyoncé ‘Lift Every Voice and Sing’ – het informele Afro-Amerikaanse volkslied. “Zonder gemeenschap is er geen bevrijding”, luidt de quote van Audre Lorde die dan in beeld komt. Beyoncé bouwt hier aan die gemeenschap, ze verbindt via haar kunst.

Knap hoe Homecoming alsnog een intiem portret schetst van de vrouw achter deze monumentale performance. Het Coachella-optreden vergde acht maanden repetities, kort na de geboorte van haar tweeling die ter wereld kwam via de keizersnede. Intersectioneel feminisme, dat vrouwelijke ongelijkheid in een eindeloos groter prisma plaatst van onder andere klasse, ras en geaardheid, is een belangrijk thema in haar werk. Hier verdiept ze dat verder. Wanneer was de laatste keer dat een vrouw met een miljoenenpubliek over de complicaties van haar zwangerschap vertelde? Of hoe fysiek en emotioneel zwaar het is om een werkende moeder te zijn? Een superster die dit durft te vertellen én te integreren in kunst is opvallend en inspirerend. 

De intimiteit is natuurlijk zorgvuldig gecureerd. Een scepticus kan de film ook omschrijven als een lange commercial voor haar sportkledingmerk Ivy Park. Al laat Homecoming steeds zien wat de prijs is die Beyoncé betaalt om een show als deze te geven. Het is daarmee een bewijs van hoe zwaarbevochten indrukwekkende kunst is. Hier met een stralend middelpunt dat alles tegelijk is: de maker, de performer, de slimme, de mooie, de moeder. Zij is de prediker die ons, net als haar concertcrew, voorgaat in gebed. Haar publiek de weg wijzend naar een toekomst waarin iedereen een plek op het podium krijgt. W.E.B. DuBois parafraserend: ze heeft geen hoop, ze is hoop.