HALF NELSON

In Ryan Flecks half nelson leeft leraar Dan Dunne in twee werelden: hij is een gedreven leraar maar ook een crackverslaafde. Zijn lessen draaien om de strijd tussen tegengestelde krachten die ook hemzelf in bedwang houden.

Dan Dunne is een bevlogen geschiedenisleraar. De collega’s op zijn middelbare school in een achterstandswijk in Brooklyn, grotendeels bevolkt door wat in Nederland eufemistisch ‘kansarme jongeren’ zouden worden genoemd, zijn al blij als hun leerlingen op komen dagen. Maar Dunne (Ryan Gosling) wil zijn klas dialectiek bijbrengen, geschiedenis als opeenvolging van botsingen tussen tegengestelde krachten; zwart tegen wit. Soms figuurlijk, maar meestal letterlijk: de strijd tegen de Amerikaanse segregatie staat in veel van zijn lessen centraal.
Verwacht in half nelson echter geen opbeurend verhaal over overwonnen achterstanden of ingeslagen rechte paden als in dangerous minds (1995) of de recentere MTV-productie freedom writers (2007). Dunne leeft in een complexere en (dus) echtere wereld dan degene die in die films wordt geschetst. Behalve gedreven — in zijn geschiedenislessen en als coach van het damesbasketbalteam — is hij namelijk ook crackverslaafde. Als hij bij uitzondering onder invloed lesgeeft, verandert zijn in zijn ogen doorwrochte betoog in een onbegrijpelijke stroom van woorden, gedachten en verdenkingen. En als leerlinge Drey (Shareeka Epps) hem na afloop van een basketbaltraining high in de kleedkamers vindt, is de kans dat hij haar uit de goot zal trekken ook wel verkeken. En die kans was toch al klein: Drey’s broer zit in de gevangenis voor dealen, en zijn baas Frank (Anthony Mackie) verwacht dat iemand het werk overneemt.

Ongelukkige metafoor
Regisseur-scenarist Ryan Fleck en co-scenarist Anna Boden filmden het verhaal van half nelson in 2004 al als de korte film gowanus, brooklyn (vernoemd naar de wijk waar de film zich afspeelt), die in dat jaar de juryprijs voor korte film op het Sundance Festival won. Ook in die film speelde Epps al de rol van Drey; haar tegenspeler was toen de onbekende Matt Kerr, in half nelson heel even te zien als collega van Dunne. Ryan Gosling neemt zijn rol met verve over, constant schakelend tussen apathie en enthousiasme, waarvoor hij werd beloond met een Oscarnominatie.
De wat ongelukkig metaforische titel half nelson is ontleend aan de term afkomstig uit de worstelsport, vrij te vertalen als ‘houdgreep.’ Het slaat op de houdgreep van Dans hedonisme op zijn idealisme, de houdgreep van Drey’s pragmatisme op haar hoop voor de toekomst, van de geschiedenis op het heden en de toekomst, en in alle gevallen ook op het omgekeerde.
Zowel Dan als Drey weigeren volwassen te worden. Drey snoept lollies en heeft een kinderfiets, in de hoop haar onafwendbare toekomst te ontlopen. Dan kauwt kauwgom en draagt een rekenmachinehorloge om maar zo lang mogelijk in zijn jeugd te kunnen blijven hangen. Of ze ooit uit hun houdgrepen zullen ontsnappen, zoals Dunne’s ex Rachel deed, blijft onduidelijk. half nelson onthoudt zich van makkelijke antwoorden, en biedt in plaats daarvan een blik op een echt, complex leven.

Joost Broeren