Found Footage & Collage Films: Selected Works

Cinema als ondood beest

The Colour of Love

Vergeten en verborgen film komt tot leven op de wonderbaarlijke boxset Found Footage & Collage Films: Selected Works. Een betere inleiding in de wondere wereld van experimentele film kun je je bijna niet voorstellen.

Met de stortvloed aan nieuwe beelden die continu geproduceerd en met hypersnelheid gedeeld wordt, is het makkelijk te vergeten hoe veelomvattend het beeldarchief van het medium film eigenlijk al is. Er zijn gelukkig initiatieven die daar aandacht voor vragen. Zo geeft de openbare collegereeks This is Film! Film Heritage in Practice, georganiseerd door Eye Filmmuseum, een mooie introductie op de waarde van de collectie, juist in de context van de hedendaagse film- en beeldcultuur.

Wat in die lezingen steeds weer terugkomt, is dat films in de collectie niet sterven of stilstaan qua betekenisvorming, waarde en ideeën. Film is levend, ook als het celluloid stof ligt te vergaren in een garagebox of begraven ligt in de ondergrondse depots van een filmmuseum.

Ondood
Ook de blu-ray/dvd-set Found Footage & Collage Films: Selected Works toont hoe vergeten filmmateriaal uit de grond kan herrijzen. Het internationale tijdschrift Found Footage Magazine stelde deze box met korte films van experimentele filmmakers die werken met archieffilms dan ook samen als een soort best of: dit zijn essentiële korte films die elk op hun eigen, unieke manier laten zien wat je met ‘gevonden’ film kan doen.

De zestien films zijn speels, creatief, onvoorspelbaar en vooral enorm beweeglijk. Voor deze makers is niet de daadwerkelijke inhoud op het gevonden celluloid van belang, maar hun spel met de (vaak gehavende) staat van de filmkopieën. Veel van de films zijn schokkerig, flikkerend, visceraal en gewelddadig; ze maken van cinema een ondood beest dat jaren na zijn houdbaarheidsdatum nog van zich af kan bijten.

Zo heeft Jürgen Reble voor Zillertal (1997) het celluloid van een oude filmtrailer aangetast met zonlicht, uitdroging en chemicaliën om een vervreemdend, verwoest beeld uit het filmmateriaal te halen. Ook de Amerikaan Bill Morrison werkt met zulk kapot materiaal, maar weet er juist schoonheid en tederheid uit te destilleren. Light Is Calling (2003) wordt met recht gezien als zijn meest toegankelijke werk. Het is een beeldschone en hypnotiserende korte film waarin afgetakelde beelden uit stille film The Bells (1926) een poëtisch, meditatief aura krijgen.

Opwinding
Dat de kunstenaars en filmmakers niet alleen met het prestigieuze deel van de filmgeschiedenis werken, blijkt uit meerdere korte films die oude, lang vergeten pornografie als ruw materiaal benutten. Peggy Ahwesh speelt in The Colour of Love (1994) met verlangen om haar eigen fantastische droomscène uit een versleten pornoprint te scheppen. De sensuele tangomuziek en de kleurrijke beeldcollage symboliseren hoe het filmarchief ook als een soort verborgen reservoir van weggestopte opwinding fungeert.

Freudiaanse motieven blijven terugkomen in deze verzameling films, omdat het altijd spannend is om de vraag te stellen: wat proberen de films in het archief te verhullen, maar laten ze onbewust toch zien?

Bijna niemand is zo goed in dat spel als Peter Tscherkassky, een van de bekendste makers in dit experimentele veld. In The Exquisite Corpus komt een zonnebadende vrouw in haar eigen fantasmagorische droomwereld terecht, gevuld met erotisch en erogeen potentiaal. Met materiaal uit softporno, erotische thrillers en oude commercials creëert Tscherkassky een soort omgekeerde L’avventura (1960) waarin een vrouw in de wereld van haar eigen verlangen wordt gezogen. De spanning van de film zit hem in het feit dat die wereld nooit stabiel is: het beeld trilt en schudt, scènes overlappen elkaar op onverwachte en brute wijze. Constant dreigt deze wereld van verlangen in te kunnen storten.

Een bijgeleverde boekpublicatie, met bijdragen van filmwetenschappers en filmcritici, biedt een ideale manier om dieper in de materiële wereld van deze bijzondere films te duiken. Elke film krijgt een kort essay, waarin de ontstaansgeschiedenis en filmtechnieken geanalyseerd worden. Het is een waardevolle toevoeging die meer grip geeft op deze abstracte en ongrijpbare films. Toch is het aan te raden om pas te lezen na het kijken, en zonder voorkennis in de films op deze rijke boxset te duiken. Wat hier gebeurt, is goochelen met film. De uiteenzettingen in het boekje dreigen soms de trucs te verklappen.


Found Footage & Collage Films: Selected Works is nu verkrijgbaar via Found Footage Magazine.