Firebrand

Een wel heel vrije interpretatie van de onderbelichte geschiedenis van Katherine Parr, de laatste vrouw van de Engelse koning Henry VIII, en de enige van zes die hem overleefde.

Precisie doet ertoe, getuige een vroege scène in Firebrand, waarin de Engelse koningin Katherine Parr (Alicia Vikander) met haar stiefdochter (de latere koningin Elizabeth I) bespreekt hoe je het woord ‘hades’ vertaalt. De onderwereld is niet hetzelfde als de hel.

In wat volgt blijkt ‘hel’ de accuratere bewoording voor het leven dat Katherine leidt aan het hof van haar man, de oorlogszuchtige, aan pijnlijke beenzweren lijdende, onvoorspelbare, paranoïde Engelse koning Henry VIII (Jude Law). Die was twaalf jaar eerder verantwoordelijk voor de afscheiding van de Anglicaanse Kerk van Rome, nadat de paus hem verbood te scheiden van zijn eerste vrouw. Twee van zijn latere vrouwen liet hij onthoofden.

De film speelt zich af in 1546, voorafgaand aan het sterfjaar van de wrede koning, waarin zijn zesde vrouw, de vrijzinnige Katherine Parr, onder toenemende druk komt te staan van haar wantrouwende man en conservatieve katholieken, die haar van ketterij beschuldigen om te voorkomen dat er aan het hof een reformatorische koers gevaren wordt.

Over de accuratesse van de interpretatie van de scenaristen in dit als politieke thriller verpakte kostuumdrama over Katherine, ontstond – zoals gebruikelijk bij historische drama’s – nogal wat debat. In hun statement vooraf verdedigen de makers hun wel heel vrije interpretatie door aan te geven hoe ze zich voor hun eigentijdse feministische boodschap genoopt zagen de geschiedenis van “mannen en oorlogen” opzij te schuiven en “voor de rest van de mensheid onze eigen, soms gedurfde conclusies” te trekken.

Grootste struikelblok voor de criticasters: de overdreven vriendschap van Katherine met de protestantse dichter en prediker Anne Askew (Erin Doherty) en de ‘revisionistische’ gebeurtenissen in de slaapkamer, op het sterfbed van de koning. Daar komt bij dat aan de niet ingevoerde kijker weinig historische achtergrond wordt geboden.

Uit Firebrand komt Katherine naar voren als een belezen vrouw (ook van verboden boeken van kerkhervormers als Luther, Calvijn en Zwingli) die haar eigen gebedsboeken publiceert, een liefhebbende moeder voor haar stiefkinderen is en trouw blijft aan haar eigen overtuigingen. Onder het juk van haar lompe drinkebroer van een man, die haar zowel fysiek als psychisch terroriseert, zit ze continu in het defensief en komt ze niet veel verder dan overleven in een levensgevaarlijke omgeving vol onbetrouwbare mannen. Net als haar man gelooft Katherine een instrument te zijn van God. Ze gaat door de hel, lijkt dat lot te accepteren, tot ze – volgens de makers – het heft in eigen hand neemt. Dan maar een ketter met een leven, en daarna naar de hel.