Fill the Void

De orthodox-joodse versie van een Jane Austen-verhaal, met dit essentiële verschil: Shira wil in Fill the Void helemaal niet ontsnappen aan de strikte regels en tradities.

"Moge God je troosten tussen allen die treuren tussen Zion en Jeruzalem." Wanneer Esther Mendelman overlijdt bij de geboorte van haar zoon, zijn dat de woorden waarmee haar man Yohai, moeder Rivka en jongere zus Shira worden getroost. Toch is zelfs in de Chassidische gemeenschap de troost van God kennelijk niet afdoende, want twee weken na haar dood wordt er al druk onderhandeld over wie er nu voor Yohai en zijn pasgeboren zoon moet zorgen. Moeder Rivka wil dat Shira de leegte vult. Shira is amper achttien, was al bezig met een ander gearrangeerd huwelijk en twijfelt.
Fill the Void is geregisseerd door een vrouw die zelf uit dit religieuze milieu komt. Rama Burshtein werd geboren in New York, studeerde aan de Sam Spiegel Film and Television School in Jeruzalem en is diepgelovig. Sinds haar afstuderen schrijft, produceert en regisseert ze films voor de orthodoxe gemeenschap, vaak alleen voor vrouwen. Er zijn meer films gemaakt over het leven van Chassidische joden, maar zelden vanuit hun perspectief.
Fill the Void, in Israël overladen met prijzen, is daarom bijzonder. Het eerste gesprek waarin Shira en Yohai de mogelijkheid van een huwelijk aftasten, zou waarschijnlijk door geen enkele outsider zo mooi zijn neergezet. Yiftach Klein acteert de scène prachtig teder en Hadas Yaron laat je voelen hoe Shira schrikt wanneer ze net iets te veel van die twijfel toont.
Burshtein is opmerkelijk open over de motieven voor het gearrangeerde huwelijk en concentreert zich op Shira’s worsteling tussen traditie, gehoorzaamheid en haar eigen gevoelens. Ze ziet het aanvankelijk helemaal niet zitten om te trouwen met de man van haar dode zus. Haar moeder dringt aan omdat ze niet wil dat Yohai ingaat op een ander huwelijksaanbod waardoor ze haar kleinzoon niet meer zou zien. De vriendelijke Yohai denkt vooral dat ze een goede moeder zou zijn. Er is geen openlijke dwang. Er is ook geen openlijk verzet. Burshtein schetst knap dat de dynamiek veel subtieler is.
Uiteindelijk zegt Shira toe: "Ik zie het als een taak die ik tot ieders tevredenheid zal vervullen." Een tenenkrommende uitspraak, en dat is ook meteen wat er wringt aan Fill the Void. Want ook al schetst Burshtein Shira’s twijfel heel oprecht; het verloop en de happy ending van Fill the Void getuigen wel van een aartsconservatief wereldbeeld. Dat zelfs de rabbi Shiras laatst geciteerde uitspraak te ver vindt gaan, zegt niet zoveel. Of het zegt juist alles: hier zijn namelijk de grijze mannen altíjd de wijste. Je ziet het ook terug in de mooi uitgelichte cinematografie: vrouwen baden in een wit decor van soft focus en schitterend licht. De mannen met hun eerbiedwaardige baarden en pijpenkrullen zijn gefilmd op een manier die het gezag uitstraalt van een statieportret.
Fill the Void is daarom nog het meest interessant als bewijs van de verleidelijke kracht van film. Het is verdomde gemakkelijk mee te gaan met de film van een regisseuse die het in The Times of Israël had over ’the sexiness of arranged marriage’. Maar hoe je het ook wendt of keert: dit blijft een verhaal over een meisje dat het geluk vindt door te trouwen met een veel oudere man en voortaan haar haren te bedekken.

Barend de Voogd