Faithless

Met Faithless heeft Liv Ullmann een drama met hoofdletters gemaakt dat alle vertrouwde kenmerken van een Bergman-film bevat.

“Dit lijkt wel een derderangs toneelstuk”, zegt toneelregisseur David (Krister Henriksson) nadat hij Marianne (Lena Endre), de vrouw van zijn beste vriend, in Parijs heeft verleid tot ‘een gepland en geënsceneerd overspel’. Het inzicht komt te laat, want de passie is niet meer te stoppen, zodat beiden hun rol tot het dramatische einde toe zullen moeten spelen. Marianne zet het meeste op het spel: zij is gelukkig getrouwd met de dirigent Markus (Thomas Hanzon) en heeft met Isabelle (Michelle Gylemo) een schattig dochtertje, terwijl David in zijn eentje door het leven dobbert.

Faithless, naar een autobiografisch geïnspireerd scenario van Ingmar Bergman, wordt verteld aan de hand van flashbacks van de oude schrijver Bergman (Bergman-acteur Erland Josephson), die de pijnlijke episode uit zijn vroegere leven oproept. Ingmar Bergman schuilt niet alleen in de oude schrijver, maar ook in David. Dat Faithless autobiografisch is, is eerder storend dan interessant. Waarom denkt Bergman dat wij geïnteresseerd zijn in de scheve schaats die hij in het verleden heeft gereden? De hoogbejaarde filmmaker kijkt kennelijk met een nogal megalomane blik naar zijn leven.
Gelukkig is kennis van de Bergman-anekdotiek niet nodig om Faithless te kunnen waarderen. De film staat als overspeldrama uitstekend op zichzelf. Wel doet de kijker er verstandig aan om niet van tevoren Arjan Ederveens en Tosca Niterinks filmpastiche op Bergman te bekijken, want Faithless bevat alle vertrouwde kenmerken van een Bergman-film: veel verbale dramatiek (“Ik heb nog nooit zo’n pijn gevoeld”), jaloezie (“Hoe waren je vroegere minnaars?”), schuldbesef (“Wat doe ik Isabelle aan?”) en de strijd tussen gevoel en verstand (“Er overkwam me iets waaraan ik geen weerstand kon bieden”).

Het drama met hoofdletters blijft lange tijd in het goede spoor, waarbij Lena Endre de intense strijd tussen hart en hoofd aangrijpend voelbaar maakt. Dat regisseuse Liv Ullmann in de film Mariannes dochtertje belangrijker heeft gemaakt dan Bergman wilde, pakt goed uit, want daarmee maakt ze haar punt dat kinderen het meeste lijden onder echtscheiding. Scenarist Bergman overspeelt echter zijn hand door aan het einde van de tweeëneenhalf uur durende film drama op drama te stapelen. De vermaning ‘bezint eer gij begint’ was al doorgekomen.