Ed Wood

Tim Burtons Ed Wood is opnieuw te zien in het kader van de tentoonstelling Science Fiction: A Journey Into the Unknown in de Kunsthal. Behalve een amusante biopic ook onverwacht actueel door de vraag: moet de mensheid nog steeds van zichzelf worden gered?

Ed Wood (1924 – 1978) kennen we, mede dankzij Tim Burtons gelijknamige biopic uit 1994, vooral als de ‘slechtste regisseur aller tijden’. In de film stelt Burton de tragiek van Woods alledaagse leven centraal tegen een achtergrond van eigenwijze camp en low-budget horror- en sciencefictionfilms in het Hollywood van de jaren vijftig. De film over de door Johnny Depp gespeelde onbekwame maar aandoenlijke Ed Wood bestrijkt de periode waarin Wood zijn drie meest notoire films maakte: Glen or Glenda (1953), Bride of the Monster (1955) en Plan 9 from Outer Space (1959). We zien hoe Wood in al zijn glorieuze incompetentie uit ‘stock footage’, incoherente scripts en zonder noemenswaardig budget zijn campy genre-overschrijdende films produceerde.

Interessanter zijn natuurlijk de biografische parallellen tussen Woods werk en leven. Wood was niet alleen als filmmaker een buitenbeentje. Met Glen or Glenda kwam hij als crossdresser uit de kast, en in Plan 9 voert hij aliens en zombies op om de mensheid van zichzelf te redden. Ed Wood is dus niet zomaar een portret van een genre- en scifi-regisseur, maar eentje dat oog heeft voor de ook vandaag nog actuele vraag wat we onszelf en anderen aandoen door ze te ‘otheren’, als ‘ander’ te bestempelen.

Bijzonder aan Burtons film over deze falende filmmaker is dat Ed Wood, ondanks de humoristische ondertoon, geen moment de spot drijft met het talentloze, maar altijd optimistische titelfiguur. Burtons film is eerder een hommage aan Woods doorzettingsvermogen als een filmmaker die ondanks een gebrek aan geld en steun op zijn eigen creatieve visie bleef vertrouwen. Burton geeft een nieuwe betekenis aan geflopte sciencefictionproducties als Plan 9 door de tragiek van Woods alledaagse leven in beeld te brengen en aan te tonen hoe deze producties ondanks grote tegenslagen tot stand kwamen.

Waar Wood in Plan 9 aliens en zombies inzette om de mensheid te weerhouden van het vernietigen van het universum, introduceert Burton in Ed Wood universele thema’s als depressie en verslaving naast de horror van het produceren van ambitieuze projecten wanneer daar geen budget voor is. Met zijn film weet Burton zo het veelal belachelijk gemaakte leven en oeuvre van Wood in een nieuw licht te zetten. Hij stelt zijn publiek, in een geactualiseerde verwijzing naar de proloog van Woods Plan 9, de vraag of zij bereid is deze ‘slechtste regisseur aller tijden’ te accepteren als méér dan een gefaald filmmaker: “kan uw hart de schokkende feiten van het waargebeurde verhaal van Edward D. Wood Jr. aan?”

Ed Wood is te zien in het kader van A Journey into the Unknown in LantarenVenster, Rotterdam op zondag 16 juni om 16.30u. Deze recensie werd geschreven in het kader van Filmkrant Lab 2019, een trainingstraject voor jonge filmcritici.