Eccentricities of a Blonde-Haired Girl

Staat u op het punt om verliefd te worden op een mooie blonde vrouw? Check eerst even haar karakter.

Iedereen die over Manoel de Oliveira schrijft, begint met de opmerking dat hij de honderd is gepasseerd. Begrijpelijk, want de Portugese filmmaker, die in december honderdtwee wordt, heeft niet alleen een wonderbaarlijke leeftijd, maar maakt ook nog ieder jaar een film. De stokoude man werkt nog zo hard dat Nederland zijn tempo niet kan bijbenen, want na Eccentricities of a Blonde-Haired Girl heeft hij al weer een lange speelfilm en een korte film gemaakt. Die zullen wij dan wel volgend jaar te zien krijgen. Maar dit terzijde. Als De Oliveira films blijft maken als Eccentricities mag hij tweehonderd worden.

Zoals meer oude regisseurs heeft hij geen behoefte aan imponeergedrag. Het ruim een uur durende Eccentricities is een bedrieglijk eenvoudige film, waarin vorm en inhoud perfect met elkaar in balans zijn. De verfilming van een kort verhaal van de negentiende-eeuwse Portugese schrijver Eça de Queiroz voert een dertiger op, die tegen de toevallige reiziger naast hem in een trein, een vrouw van middelbare leeftijd, zijn levensverhaal vertelt. Volgt een lange flashback. Daarin werkt de man als boekhouder voor zijn oom, die een kledingzaak heeft. Het geluk lacht hem toe als hij verliefd wordt op een mooie blondine en zij op hem. Een huwelijk lijkt de volgende stap, maar het verhaal krijgt een bizarre wending: de oom ziet een huwelijk niet zitten en ontslaat hem. Werkloos en zonder geld kan de man niet trouwen. Hij gaat naar Kaapverdië om fortuin te maken en als hij na jaren terugkomt om met zijn geliefde te trouwen, leert hij een wijze les: niet iedereen die zich een vriend noemt is een vriend en niet iedere vrouw deugt.

Waarschuwing
Het verhaaltje van Eccentricities ruikt naar de star gereguleerde negentiende-eeuwse mannensamenleving. Het zou een oudbakken periodefilm hebben opgeleverd als De Oliveira het verhaal in die eeuw had laten spelen, maar hij plaatste het in het heden, waardoor alles een humoristisch-absurdistische lading krijgt. Het is bizar om hedendaagse personages te zien die zich gedragen alsof ze in de negentiende eeuw leven. Dat de dertiger toestemming aan zijn oom vraagt voor zijn huwelijk is absurd. En dat hij pas kan trouwen als hij voldoende geld heeft, doet ook denken aan lang vervlogen tijden.

Eccentricities verraadt een zekere nostalgie naar de verdwenen standenmaatschappij — wat begrijpelijk is bij een ruim honderdjarige — maar de film maakt de kijker vooral bewust van de enorme maatschappelijke veranderingen in de afgelopen eeuw. In essentie is de film echter een menselijke komedie ter lering en vermaak. Het lot van de boekhouder is een waarschuwing aan mannen: wee degene die zich laat meeslepen door verliefdheid, want het verandert hem in een onnozele hals. Altijd nuttig, zo’n advies. Het lichtvoetige Eccentricities doet denken aan het werk van Eric Rohmer, die met zijn cycli ‘contes moraux’ en ‘comédies et proverbes’ de kijker ook op een speelse manier morele lessen meegeeft, die iedereen buiten de bioscoop overigens meteen vergeet.