Eastern Plays

In de Bulgaarse debuutfilm Eastern Plays komen twee broers tegenover elkaar te staan in een grauw en racistisch Sofia.

“Waarom zitten er geen Arabieren in Star Trek?” “Omdat de serie in de toekomst speelt.” Spijbelaar Georgi, een jaar of achttien, heeft vrienden die plat liggen bij dit soort humor. Dat achter de moppen agressief en gewelddadig racisme schuilgaat, heeft de knul niet in de gaten. Met zijn naïviteit doet hij denken aan de jongen in Hanro Smitsmans Skin en het joch in Shane Meadows This is England. Het zijn op zichzelf teruggeworpen jongens die bij een clubje willen horen, waarna ze worden meegezogen in racistisch geweld. In Eastern Plays staat Georgi voor hij goed en wel in de gaten heeft wat er gebeurt op de uitkijk als zijn vriendenclubje ’s avonds laat zich zonder aanleiding op een Turk stort, die met vrouw en tienerdochter op vakantie is in Sofia. Georgi’s toevallig langskomende oudere broer Christo ziet hoe de man wordt afgetuigd en springt ertussen. Ook hij krijgt klappen, waarna het groepje de benen neemt. Debuterend filmmaker Kamen Kalev toont het geweld niet als een losstaand incident, maar zet het in de context van een rauw klimaat waarin voetbalhooligans op straat de macht hebben en politici voor electoraal gewin vreemdelingenhaat aanwakkeren. Het levert een rauw-realistische film op, die na de kloppartij verandert van sociaal drama in een indringend portret van Christo.

Urgentie
Twintiger Christo zwerft even richtingloos door het leven als zijn broer. De sappelende kunstenaar maakt het uit met zijn vriendin, is aan de methadon, zuipt zich iedere dag klem, maakt ruzie met zijn vader, is in therapie en voelt zich vervreemd van alles en iedereen. Redding komt uit onverwachte hoek: hij wordt verliefd op de dochter van de afgetuigde Turk die hij hielp. Nieuw probleem: omdat haar vader door Bulgaars tuig in elkaar is geslagen, mag zij niet met Bulgaren omgaan. Dat Christo de man heeft geholpen toen hij in elkaar werd geramd, doet er niet toe. Bulgaar is Bulgaar. Waarmee Kalev wat al te duidelijk wil zeggen dat racisme een ziekte is waarvoor niemand immuun is. Plotseling bevinden we ons in een Romeo en Julia-verhaal over een Bulgaarse jongen en een Turkse schone. Dat de Turkse dochter, die een jaar of twintig is, braaf doet wat papa wil, is moeilijk te geloven. De film roept meer vragen op. Waarom is Christo niet woedend op zijn broer? Waarom laat hij de knul, aan wie hij mede te danken heeft dat hij klappen opliep, met rust? Eastern Plays, dat in Cannes in de Quinzaine draaide, is geen perfecte film, maar dat wordt goedgemaakt door het gevoel van urgentie dat hij uitstraalt. Het is duidelijk dat Kalev een statement wilde maken over het huidige Sofia. Hoe dicht zijn film bij de werkelijkheid staat, blijkt uit het optreden van zijn vriend, de kunstenaar Christo Christov als Christo. Zijn optreden maakt een zeer authentieke indruk. Hoe dicht Christov bij zijn personage stond, bleek toen hij kort voor het einde van de opnamen aan een overdosis overleed. Het maakt het aan hem opgedragen Eastern Plays tot een wanhoopsschreeuw uit een schimmige stad.