COLD COMFORT FARM

Voor buitenstaanders is het vaak moeilijk om een parodie te waarderen, met name als daarin de draak wordt gestoken met situaties en gebruiken uit voorbije tijden. John Schlesingers ‘satirische komedie’ Cold Comfort Farm kan zich aan dit euvel niet onttrekken, en het is dan ook waarschijnlijk dat buiten Engeland vooral Anglofielen luidkeels zullen lachen om de subtiliteiten en inside-jokes. Toch valt er ook voor niet-ingewijden genoeg te genieten in deze oerdegelijke Britse produktie.

Flora Poste is een modern Engels meisje uit de jaren 30 dat plotseling haar ouders kwijtraakt. Veel verdriet over het verlies heeft de kersverse wees niet, maar zorgen over de toekomst des te meer. De jaarlijkse toelage die haar is nagelaten is ‘nauwelijks genoeg voor kousen en waaiers’ en voor een meisje als Flora is werken geen optie. Ze vraagt onderdak bij meerdere verre familieleden, en van de aanbiedingen die ze krijgt zoekt ze de meest ‘interessante’ uit. Ze heeft namelijk de ambitie om op haar 53e een boek te schrijven waarmee ze Jane Austen naar de kroon kan steken, en voor die tijd moet ze natuurlijk wel voldoende schrijfstof hebben verzameld. Flora komt terecht bij de excentrieke familie Starkadder die woont op de ‘Cold Comfort Farm’.
De boerderij heeft ooit betere tijden gekend, maar nu zijn de bewoners apathisch en het huis en de schuren liggen er troosteloos bij. De Starkadders worden geterroriseerd door de oude grootmoeder die ooit ‘iets vreselijks heeft gezien heeft in de houtschuur’ en nu alleen nog maar uit haar kamer komt om haar familieleden te tellen. De rouwdouwerige boerenfamilie zit aanvankelijk niet te springen om de licht snobistische nicht met haar stadse manieren. Flora zet echter alles in het werk om van ‘Cold Comfort Farm’ weer een nette Engelse boerderij te maken, en gaandeweg de film wordt ze het zonnetje in het leven van allen die haar ontmoeten. Het moderne sprookje eindigt, zoals dat hoort, met een hele boel happy ends en een bruiloft.

Droogkomisch
Stilistisch past Cold Comfort Farm, gebaseerd op de gelijknamige roman van Stella Gibbons uit 1932, in de lange traditie van literaire BBC-verfilmingen, maar dan met een iets royaler budget. Een enkele keer treedt regisseur John Schlesinger even op de voorgrond, zoals in de scène dat de ruwe boerenzoon Seth wordt ontdekt door een Amerikaanse filmproducent. Zijn moeder en de dominante grootmoeder proberen hem tegen te houden, maar tevergeefs. Het melodramatische moment wordt droogkomisch in beeld gebracht met enkele shots in klassieke Hollywoodstijl, vergezeld van aanzwellende muziek.
Zo kent de film nog enkele andere momenten waarin regie en cameravoering net even wat extra aandacht voor zichzelf opeisen, maar voor het overige heeft veteraan Schlesinger zich vooral dienstbaar opgesteld aan het subtiele script van Malcolm Bradbury. Het zou overdreven zijn om alleen op basis van deze vakkundige literaire verfilming te beweren dat Schlesinger zich helemaal heeft gerevancheerd voor artistieke flops als Madame Sousatzka, Pacific Heights en The innocent, maar het is toch plezierig om te constateren dat de regisseur van klassiekers als Marathon man en Midnight cowboy nog wel degelijk een fatsoenlijke film kan afleveren.

Onweerstaanbaar
Hoewel het verhaal langzaam op gang komt, en de komische pretenties zelden leiden tot meer dan een geamuseerde glimlach, krijgt de verveling geen moment de kans om toe te slaan — al was het alleen maar vanwege de prachtige verzameling topacteurs. De Britse omroepen die hun handen ineensloegen om dit project te realiseren kunnen putten uit een jaloers makende voorraad eersterangs toneelspelers die hun sporen hebben verdiend in het theater, de film en op televisie. Stephen Fry speelt een onuitstaanbare would-be schrijver die een oogje heeft op Flora Poste, en Joanna Lumley speelt de mondaine Mrs. Smiling met dezelfde knipoog die haar zo onweerstaanbaar maakt als Patsy in Absolutely fabulous. Ian McKellen steelt de show als boer Amos Starkadder die in zijn vrije tijd Hel en Verdoemenis predikt in de lokale kerk.
Temidden van deze door de wol geverfde acteurs houdt de 21-jarige Kate Beckinsale, die reeds eerder te zien was in Kenneth Branaghs Much ado about nothing, zich met bewonderenswaardig gemak staande in de hoofdrol. Haar Flora Poste is een charmante wijsneus die het beste met iedereen voorheeft. Cold Comfort Farm is waarschijnlijk iets te subtiel en afstandelijk om een heel groot publiek te trekken: de film mist de herkenbare ‘Engelse’ humor van Four weddings and a funeral, of de romantiek van Sense and sensibility. Maar temidden van het in aantocht zijnde zomerfilmgeweld is Cold Comfort Farm aangenaam en amusant genoeg om een plezierige avond mee door te brengen.

Fritz de Jong