Catherine Called Birdy

Een dertiende eeuw die nooit heeft bestaan

Catherine Called Birdy

In Lena Dunhams Catherine Called Birdy lijkt de dertiende eeuw opvallend veel op het heden, op het anachronistische af. Het verhaal over de veertienjarige Birdy speelt dan wel in de middeleeuwen, maar gaat net zo goed over tienermeisjes van nu.

Haar moeder, zo schrijft Birdy in haar dagboek, wil een echte jonkvrouw van haar maken: dom, onderdanig, ontwikkeld. ‘But’, schrijft Birdy, ‘I would rather sit in an apple tree and wonder.

Birdy is de hoofdpersoon van Catherine Called Birdy, Lena Dunhams verfilming van Karen Cushmans tienerboek uit 1994. In dertiende-eeuws Engeland is de veertienjarige Birdy (Bella Ramsey) de enige dochter van de armlastige ridder Lord Rollo (Andrew Scott) en zijn permanent zwangere vrouw Lady Aislinn (Billie Piper).

In veel opzichten is Birdy als een tienermeisje uit onze tijd: ze heeft vrienden (de adellijke Aelis en de niet zo adellijke geitenhoeder Perkin), ze heeft drie broers (van wie eentje, een monnik, haar heeft leren lezen en schrijven) en ze heeft een oom op wie ze dol is, kruisvaarder George (Joe Alwyn).

In Cushmans boek, dat is geschreven in dagboekvorm, botsen de nineties op de middeleeuwen en tegelijkertijd vloeien ze natuurlijk in elkaar over. In haar innemende en met liefde gemaakte verfilming neemt Lena Dunham, die we kennen als bedenker van de serie Girls (2012-2017), Cushmans truc een-op-een over – maar ze voegt er ook iets aan toe.

Meer nog dan het boek weet de adaptatie een balans te vinden tussen het lichtvoetige (soms neigend naar het malle) en het zware. Als Birdy’s vader, een verkwistende en kinderachtige man, blut blijkt te zijn, besluit hij zijn dochter uit te huwelijken, want voor een maagd met adellijke status kan hij immers een flinke bruidsschat vangen. Maar Birdy, die liever kruisvaarder zou zijn, of anders een beetje wil wegdromen in een boom, verzet zich met alle macht tegen een gedwongen huwelijk. “Geen enkel deel van mij is van mij”, verzucht ze op de voice-over als haar recalcitrantie weer eens is beantwoord met slaag. Verschillende duistere, nadrukkelijk feministische verhaallijnen zijn op die manier door Catherine Called Birdy heen gewoven, zoals ook de verhaallijn rond Birdy’s moeder, die het ene na het andere doodgeboren kind baart, met alle gevaren van dien voor haar eigen leven.

Slim vervlecht Dunham het hedendaagse met de clichés die we kennen uit de geschiedenisboeken, om zo een anachronistisch universum te creëren dat geheel eigen is – een dertiende eeuw die nooit heeft bestaan maar niet minder echt aanvoelt. Catherine Called Birdy speelt weliswaar in een ver verleden, maar gaat over hoe tienermeisjes nu nog steeds onder verwachtingen gebukt gaan. Over hoe ze liever nog even dagdromen voordat het volwassen leven begint.


Catherine Called Birdy is te zien op Prime Video (VoD).