Bojack Horseman (seizoen 6)

De laatste acht afleveringen van Bojack Horseman staan op Netflix. Een passend melancholisch slot aan de fenomenale animatieserie van Raphael Bob-Waksberg.

Bojack Horseman gaat niet over een paard. Het gaat ook niet over Hollywoo (Bojack stal de D in het eerste seizoen, al claimde Mr. Peanutbutter om publicitaire redenen meteen dat hij het had gedaan). En het gaat ook niet over celebrity culture. Ook al zijn dat twee van de belangrijkste personages, ook al speelt het in het land van films en series en ook al is celebrity culture de petrischaal waarin de schimmel gekweekt wordt.

Die schimmel is misbruik. Bojack Horseman, de fenomenale animatieserie van Raphael Bob-Waksberg waarvan op 31 januari 2020 de laatste acht afleveringen beschikbaar kwamen, gaat over misbruik. Niet alleen over het misbruik dat juridische consequenties kan hebben. Vooral ook over het alledaagse misbruik dat levens tekent, het misbruik dat mensen stuk maakt, die daardoor ook weer anderen stuk maken. Het normale misbruik, zeg maar. Het gaat over gebroken zijn als levenshouding. Bojacks moeder Beatrice, die alleen nog maar de taal van pijn kan spreken, zegt het op een avond na haar zoveelste cognac zo aan de telefoon: “Jij bent Bojack Horseman. Daar is geen remedie voor.”

We denken vaak dat Hollywood een andere wereld is. Een speciale biotoop waar de regels anders zijn, waar een andere wet van de zwaartekracht geldt. Is niet zo. Hollywood is een vergrootglas, een concentraat van menselijke verhoudingen. Nergens hebben individuen – sterren – zoveel macht over anderen, dat is het uitzonderlijke. Of beter: nergens geven mensen zoveel macht aan anderen. Maar het is allemaal slechts een reflectie van de wijde wereld daar buiten. Weinstein is geen eenling, maar een exponent van een verziekt systeem. Dat dreigt steeds uit zicht te verdwijnen. Bovendien is systeem niet het beste woord. Bojack Horseman is dan wel het epicentrum van een heleboel emotionele schokken, het zijn allemaal nog steeds alledaagse menselijke verhoudingen: die tussen collega’s, clientèle en vertegenwoordigers, vrienden, geliefden, ouders en kinderen.

Het misbruik dat we daar plegen, waarschijnlijk wij allemaal in meer of mindere mate, en als het geen misbruik is dan is het onachtzaamheid, onverschilligheid, ongeduld: alles wat maakt dat we een ander voor lief nemen of niet zien staan. Over al die dingen gaat de serie.

Maar bij Bojack, met de rijkdom en de zeeën aan tijd en juist daardoor de verveling, is dat misbruik intenser, grotesker, dodelijker. In Escape from L.A., de elfde aflevering van seizoen 2, doet Bojack iets wat hem de hele serie zal achtervolgen: hij staat op het punt seks te hebben met de minderjarige dochter van zijn oude vriendin Charlotte Carson. Het zou gebeurd zijn, waarschijnlijk, als Charlotte niet op tijd was binnengekomen.

Het andere dieptepunt is de dood door een heroïneoverdosis van Sarah Lynn in That’s Too Much, Man, de elfde aflevering van seizoen 3. Sarah Lynn is nog een kind als ze samen met Bojack en twee andere kindacteurs in de jaren negentig in de sitcom Horsin’ Around verschijnt. Hij is in de serie de vaderfiguur die zich ontfermt over drie wezen. Het succes van die serie stelt Bojack al achttien jaar in staat hoog boven de wereld in zijn riante villa herhalingen van Horsin’ Around te kijken en zijn dagen te vullen met drank, drugs en seks.

In de laatste acht afleveringen zal Bojack rekenschap af moeten leggen. Hij was het die Sarah Lynn, inmiddels tegen de twintig en met veel te veel geld en drugs, na acht maanden nuchterheid, meenam op een drugstrip die drie weken duurde. Hij, de vaderfiguur uit haar jeugd, een van de weinige constanten in haar leven. Hij was het die op de parkeerplaats buiten het planetarium zeventien minuten wachtte voordat hij de ambulance belde nadat ze niet meer reageerde, omdat hij probeerde te bedenken hoe hij de schade voor zijn carrière kon beperken.

Zie je een patroon, vraagt een tv-interviewer Bojack in een van de laatste afleveringen. Zie je een patroon in hoe jij met vrouwen omgaat? Er is geen patroon, zegt Bojack. Ik ben niet die man die jij hier schetst. Misschien. Zelden zit er een plan, een strategie achter gedrag. Maar al die gedragingen, al dat misbruik tellen wel op. En dan is hij ineens wel die man. Voor ons is dan allang duidelijk welke rol zijn ouders hebben gespeeld in het creëren van het afzichtelijke zwarte gat dat zijn ziel had moeten zijn. De tragedie in het hart van de serie is dat misbruik besmettelijk is. Tenzij iemand de wijsheid en bereidheid heeft iets met dat zwarte gat te doen.

In dit slothoofdstuk is de toon opnieuw melancholischer. Een trend die al vanaf het eerste seizoen voelbaar is en die Waksbergs creatie beroemd heeft gemaakt. Huwelijken zijn gestrand, contracten verbroken, ouders gestorven. Nieuwe geliefden zijn gevonden, kinderen werden geboren. Ook al ontkom je er soms in recensies niet aan om grote woorden te gebruiken, de serie heeft dat zes seizoenen lang vermeden. Omdat er geen groot diep inzicht is waardoor mensen ineens wijzer worden. Het is vallen en opstaan. De meeste levens hebben geen climax. De meeste mensen groeien nauwelijks, wat geen reden is om het niet te proberen. Maar dat is de ongemakkelijke waarheid die deze serie in de ogen ziet. De kunst is om geen cynische klootzak te worden die de pijn op anderen afreageert. Zoals Bojack deed.

Eerlijk gezegd had ik een ellendiger einde verwacht. Maar het klopt. Dit einde. Er is geen catharsis. Er is geen climax. Er is dit leven.

Bojack Horseman is te zien op Netflix (VoD).