Bodkin Ras

Echte rouwdouwers

Bodkin Ras arriveert in een dorp in het verre noordoosten van Schotland dat voornamelijk wordt bevolkt door dronkaards. Een ietwat overambitieuze combinatie van documentaire en fictie die niettemin lof verdient.

Bodkin Ras is op het eerste gezicht een doodeenvoudige vreemdeling die zijn heil zoekt op een nieuwe plek. In het pittoreske Schotse dorp Forres is hij met zijn donkere huidskleur niet overal welkom, hoewel de stamgasten van een lokale pub hem enthousiast onthalen. Waar komt Ras vandaan? "Uit de woestijn", zo meldt hij. De oorzaak van zijn zorgelijke gelaat blijft nog even onduidelijk. Buiten kijf staat dat hij niet de enige is met rottigheid. In de gemeenschap gaat het weekgeld op aan alcohol.

Gaandeweg ontstaat er een interactie tussen dit fictieve personage Bodkin Ras en de dorpelingen die zichzelf spelen, en wordt duidelijk dat Ras een schimmig verleden heeft. Acteur Sohrab Bayat speelt deze onbestemdheid overtuigend. Wanneer Ras een baan krijgt aangeboden in een Indiaas restaurant oogt hij apathisch. Alsof gevoelens als blijdschap en dankbaarheid even uit het systeem zijn verdwenen. Deze raadselachtigheid leidt ertoe dat je als kijker zelf gaat fantaseren over de motivaties van de hoofdpersoon. Totdat ineens op krampachtige wijze uit nietsverhullende telefoongesprekken wordt prijsgegeven waarom Ras doet wat hij doet.

Hiermee komt het ambitieuze concept van regisseur Kaweh Modiri in het gedrang. De onnodige context ondermijnt de wijze waarop Ras zich juist probeert af te zetten van zijn verleden. Ook esthetische clichés maken het drama onevenwichtig. Sigarettenrook dient slechts als aanleiding voor dialoogscènes. Een close-up van een gebalde vuist is een weinig virtuoze opmaat naar een woede-uitbarsting. De opgebloeide relatie tussen Ras en de blonde Lily oogt eveneens geforceerd. Samen verheerlijken ze hun wezenloosheid wel heel opzichtig.

Toch is het knap hoe Modiri weet te laveren tussen Ras en de ontzaglijk bereidwillige dorpelingen. Mannen als Eddie delen op intieme wijze hun ruige en indringende levensverhaal met Ras en de camera. Het geheel is fijn gemonteerd door Jan de Coster en gefilmd door Daan Nieuwenhuis. Beelden van het naburige landschap benadrukken hoezeer de bewoners in hun treurnis worden omringd door schoonheid.

Op het afgelopen Filmfestival Rotterdam won Modiri de FIPRESCI-prijs voor de internationale filmkritiek met zijn speelfilmdebuut. Deze keuze is begrijpelijk. De experimenterende filmmaker verdient lof. Dat hij niet de juiste verhouding tussen documentaire en fictie weet te vinden, ligt niet aan zijn regisseerwerk. Toch valt op dat de dorpelingen uiteindelijk veel interessanter zijn dan de protagonist. De voice-over van een echte rouwdouwer is veelzeggend: deze dichter is de held, want die vertelt zijn zwaarmoedige verhaal. Ras zou de dichter moeten zijn, maar die eer komt toe aan de dorpelingen.