Belle (Amma Asante)

Een zwarte jonge vrouw niet als sloof maar als aristocrate in een Jane Austen-achtige blanke elitewereld? Het fascinerende kostuumdrama Belle gaat over een uitzonderlijke situatie in het Londen van de achttiende eeuw.

In het Schotse Perth hangt in een Georgiaans paleis een prachtig, maar raadselachtig schilderij uit 1779 van twee jonge vrouwen. Dat de ene blank en de ander zwart is, is niet het meest opmerkelijke, want dat kwam vaker voor op schilderijen. Verbazingwek­kend is dat de zwarte vrouw niet is afgebeeld als slavin of dienstmeid, maar gelijkwaardig is aan de blanke vrouw. Beiden behoren tot de aristocratie.
Het van levenslust blakende schilderij wekte de nieuwsgierigheid van de in Londen uit Ghanese ouders geboren filmmaker Amma Asante. Toen ze het verhaal achter het schilderij hoorde, wilde ze er een speelfilm over maken. Het resultaat is het fascinerende Belle. Geromantiseerd, maar trouw aan de basisfeiten, vertelt de film de uitzonderlijke geschiedenis. De zwarte vrouw op het schilderij was Dido Elizabeth Belle, de in 1761 geboren bastaarddochter van een Britse marineofficier en een slavin. Zulke kinderen werden gewoonlijk door hun blanke verwekkers weggemoffeld, maar deze marineman deed iets uitzonderlijks. Hij liet zijn zwarte kind opvoeden door zijn aristocratische kinderloze tante en haar man, opperrechter William Murray. Beiden hadden zich eerder al ontfermd over de blanke dochter van een neef, wiens vrouw was gestorven. Het bijzondere van deze mensen was dat ze hun twee adoptiekinderen bijna volledig gelijkwaardig behandelden en opvoedden. In de racistische Britse standenmaatschappij waren zij kleurenblind. Beide adoptiedochters kregen een aristocratische opvoeding, wat in die tijd betekende dat ze werden opgevoed tot voor rijke mannen aantrekkelijk vrouwen.
Belle gaat over de huwelijksmarktperikelen die we kennen uit Jane Austens romans, maar nu vanuit het perspectief van een zwarte vrouw, zodat we een scherpe blik krijgen op het racisme in de Britse maatschappij. Op zijn zachtst gezegd zijn niet alle huwelijkskandidaten gecharmeerd van een zwarte vrouw. Naast dit alledaagse racisme toont de film gruwelijke racistische uitwassen, zoals de niet-verzonnen rechtszaak waarin William Murray een oordeel moet vellen. Een slavenhandelaar heeft op zee 132 zieke slaven overboord gegooid, omdat ze als verzekerde handelswaar meer opbrengen dan als zieke slaven. De zaak wordt een schandaal als blijkt dat de slaven opzettelijk zijn verdronken. Moet de verzekering toch uitbetalen? Opperrechter Murray moet het vonnis vellen, waarbij de film suggereert dat hij zich door zijn zwarte adoptiedochter steeds meer bewust wordt van de onmenselijkheid van de slavernij. Of dat zo is, weten we niet. Wel weten we dat Belle, net als zeventiende-eeuwer Kate Winslett in The King’s Gardens, als een te moderne vrouw is geportretteerd. Haar stellingname tegen slavernij en patriarchaat is sympathiek, maar maakt van haar een in de achttiende eeuw onbestaanbare vrijgevochten vrouw. Kostuumdrama’s met (proto)feministische heldinnen is het nieuwe keurslijf.

Jos van der Burg