BARDSONGS

Oordeel niet te snel over je lot

  • Datum 07-09-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films BARDSONGS
  • Regie
    Sander Francken
    Te zien vanaf
    01-01-2010
    Land
    Nederland
  • Deel dit artikel

Drie mooie, diepzinnige volksverhalen worden in bardsongs bezongen, nagespeeld en gefilmd. Regisseur Sander Francken toont zich daarmee net zo’n begenadigd verteller als zijn collega’s uit Mali en India.

De drie verhalen, gesitueerd in respectievelijk Rajasthan (India), Mali en Ladakh in de Himalaya’s, worden elk begeleid en van commentaar voorzien door een of meerdere zangers. Sakar Kahn & Family, Afel Bocoum, Tsiring Stanzin en Morup Namgyal zijn in eigen land bekende barden en putten uit een rijke verhalentraditie. Zo was er eens, zo wil het eerste verhaal, een man die plastic verzamelde in de straten van Jodhpur, Rajasthan. Op een dag ontdekken hij en zijn zoon dat hun kameel is verdwenen. Wat een vreselijke tegenslag, beklagen hem zijn vrienden. Ach, zingt de bard: "Het is nog te vroeg om te zeggen of het een tegenslag is." En de man krijgt gelijk: de kameel keert terug, met een wijfje. Wat een geluk! Nu heeft hij twee kamelen. "Ach, het is nog te vroeg om te zeggen of het geluk is." Inderdaad: de wijfjeskameel blijkt ook hard te schoppen…
De verhalen in bardsongs delen met volksvertellingen van over de hele wereld hun repetitieve structuur en wijze moraal. Voor- en tegenspoed wisselen elkaar af in het leven van de plasticverzamelaar, tot de conclusie onontkoombaar is: oordeel niet te snel over je lot. Je weet nooit hoe het uitpakt. Volgens hetzelfde stramien ontmoet de negenjarige Bouba, in het tweede verhaal, achtereenvolgens een ijzersmid, een metselaar, een visser, een jager; twee blanken en een meisje. Allemaal geven ze een ander antwoord op de vraag: ‘Wat is het grootste deel van alle kennis?’ In het derde verhaal maken een vader, een dochter en hun dzo een lange reis door de bergen en leren onderweg wat de mening van de anderen werkelijk waard is.

Vlot
Regisseur Sander Francken (de televisieserie Pleidooi, papa’s song en de documentaire dealing and wheeling in small arms) heeft een bijzondere belangstelling voor niet-westerse culturen. Vooral de overeenkomsten treffen hem, zo blijkt uit het citaat van Emily Brontë aan het begin van bardsongs: ‘Whatever our souls are made of, his and mine are the same…’. Francken weet dat inzicht ook om te zetten in mooie en ontroerend cinema. De locaties, vooral de beroemde lemen moskee in de Middeleeuwse stad Djenné in Mali, leveren schitterende plaatjes. De acteurs en actrices, vrijwel allemaal ter plekke gevonden en zonder filmervaring, zijn uiterst sympathiek neergezet.
Daarmee, en met zijn vlotte vertelwijze en gevoel voor humor (ook in de Himalaya’s weerklinkt soms een luidruchtige ringtone) weet Franken het gebruikelijke euvel van dit soort multiculturele films vol onbekende muziek te omzeilen. De bardsongs klinken niet van ver weg. Deze mensen staan ons heel na. Misschien is hoogstens het enorme optimisme en de wijsheid die uit bardsongs spreekt, ons hier vreemd. Als de camera een oog is, dan is de laatste liedregel uit de film perfect getroffen: "With a blink of your right eye, a latern of love has been lit." Dat is exact het verlichtende effect dat bardsongs op de kijker heeft.

Barend de Voogd