Anni felici

Een huwelijk spat uiteen als twee mensen ontdekken dat ze niet meer in de voor hen bestemde mal passen. Zoonlief kijkt terug met nostalgiserende blik.

Een vrouw aan het fornuis draait een lap vlees om, terwijl haar echtgenoot aan hun kinderen probeert uit te leggen wat goede kunst is. De twee volwassenen gaan gebogen onder een juk aan verwachtingen, die van henzelf en van hun moeders. Zij heeft een traditionele Romeinse mamma voor ogen, hij streeft een bestaan als recalcitrante kunstenaar na. We zien hun relatie en zelfbeeld in duigen vallen — vanuit kinderperspectief. In voice-over blikt hun oudste zoontje Dario (Samuel Garofalo) als volwassen man terug op het sleutelmoment, de zomer van 1974.
Daar liggen de kracht en de zwakte van Anni felici. De regisseur zet de ironie en mogelijke consequenties van zo’n betrokken verteller niet ten volle in. Het is een herinnering aan de ‘goeie oude tijd’, zoals alleen kinderen hem hebben. Weet je nog, die scheiding van mama en papa? We hadden niet door hoe gelukkig we waren. De film ademt nostalgie. Warme zomerkleuren, wilde haren en wijde pijpen werden vastgelegd op 35mm, 16mm en 8mm. Nog één keer wilde Daniele Luchetti op celluloid draaien. Nu het nog kan. Maar het vergoelijken dat met nostalgie gepaard gaat, vraagt om een relativering en daar wordt het publiek te weinig toe verleid.
Luchetti neemt familie als uitgangspunt, net als in zijn vorige films Mio fratello è figlio unico (2006), over jaloezie en broederstrijd in de jaren zestig en zeventig, en La nostra vita (2010), over een man die de rouw om zijn overleden vrouw probeert uit te bannen. In Anni felici ziet Dario hoe zijn moeder (Micaela Ramazzotti) in een zonnig, Frans, feministisch vakantieoord volledig verandert. Ze rukt zich los van het leven als huisvrouw dat ze zo vanzelfsprekend vond. Dario’s vader (Kim Rossi Stuart) moet dat maar incasseren. Zijn zelfbeeld begint te wankelen. Want welke casanova heeft nu graag de horens op?
Anders dan in Luchetti’s eerdere familiefilms is Anni felici een karakterstudie. Ramazzotti ontwikkelt zich tot een Italiaanse Julia Roberts à la Erin Brockovich (Steven Soderbergh, 2000). Eerder vertolkte ze de vrijgevochten mama in La prima cosa bella (2011), waarin filmmaker Paolo Virzì ook de traditionele ideeën over het gezin tegenover de vrouwenemancipatie van de jaren zeventig zette. Virzì stelde kritische vragen, Luchetti streeft een jongensfantasie na. Dario legt zijn moeders zelfontplooiing en zelfonderzoek vast met een super 8-camera. Hierin zie je de kracht van een romantiserende kinderblik. Het zomerkamp is een feest waar prachtige vrouwen met ontblote borsten met elkaar dansen en zwemmen.
Naar eigen zeggen is Luchetti zowel vader als zoon. Rossi Stuart speelt de vaderrol sterk. Aanvankelijk karikaturaal, met een pretentieuze pluk haar die hij steeds uit zijn gezicht veegt, vermenselijkt hij gedurende de film. Onze sympathie groeit als hij van zijn sokkel valt. De zoon is puur observator. Hij dient als middel, als bril, en staat in zijn eigen herinnering aan de kant. Zijn functie is daarom nogal theoretisch en zijn sores blijven onderbelicht. Daarin schuilt een trekje van Luchetti dat ook in zijn vorige films de kop opstak. Hij houdt zoveel van zijn personages, dat het hem niet lukt om hun tragiek volledig tot uiting te laten komen.

Laura van Zuylen