Anna Karenina

Magistraal!

  • Datum 29-11-2012
  • Auteur
  • Gerelateerde Films Anna Karenina
  • Regie
    Joe Wright
    Te zien vanaf
    01-01-2012
    Land
    Groot-Brittannië/Frankrijk
  • Deel dit artikel

Voor zijn verfilming van Anna Karenina maakte Joe Wright een radicale keuze. Het blijkt een meesterzet, die de film dicht bij de klassieke status van de roman brengt.

All the world’s a stage, and all the men and women merely players. Dat geldt in hoge mate voor het leven in de Russische high society van de late 19e eeuw. Dit is waar Anna, jong, mooi en getrouwd met de gerespecteerde politicus Karenin, haar dramatische hoogtepunt en haar tragische afgang beleeft. Het is een sublieme vondst van Joe Wright om in zijn verfilming van Anna Karenina het merendeel van de handeling te situeren in een theater. Een oud, afgebladderd speelhuis, dat de herinnering oproept aan het Théâtre des Funambules uit Les enfants du paradis. Een theater als een microkosmos waarin iedereen elkaar bespiedt en waar reputaties gemaakt en gebroken worden. Dit is waar de aristocratie samenkomt tijdens de opera, de bals en de soirees. Met achter de schermen een eigen wereld van paria’s en gepeupel.

Oogstrelend
Wright benut alle visuele mogelijkheden die deze theatrale setting biedt. Het is niet alleen theater, maar ook poppenhuis, kijkdoos, lichtspel. Bovendien zet het in een keer de kunstmatigheid van deze sociale wereld neer. Dat niemand een ander voor de voeten loopt is te danken aan het feit dat iedereen de regels respecteert; een idee dat oogstrelend vorm krijgt in de choreografie van Sidi Larbi Cherkaoui. De vergissing die Anna maakt, is dat ze haar rol uit het oog verliest. Dat ze zelf wil bepalen hoe belangrijk de liefde is.

Radicaal
De artificiële vormgeving schept ook de ironische afstand die Anna Karenina tot zulke verrukkelijke leeskost maakt. Tolstoj nodigt de lezer niet uit tot identificatie maar tot observatie. Zie hoe Anna’s gevoelens met haar op de loop gaan, kijk hoe de geliefden verstrikt raken in misverstand. Anna Karenina is vaak neergezet als slachtoffer van maatschappelijke hypocrisie, maar bij Tolstoj is zij ook slachtoffer van haar eigen dromen en angsten. In dat opzicht komt Wrights verfilming in al zijn radicale hervorming bewonderenswaardig dicht bij de roman. En Keira Knightley deinst er niet voor terug om ook de onbezonnen en de destructieve trekken van Anna naar voren te brengen.
Nog een misverstand dat in deze film wordt rechtgezet, is dat Anna Karenina vooral het verhaal is van Anna Karenina. Het scenario bevat in een notendop de belangrijkste verhaallijnen uit het boek. Zoals de geschiedenis van Levin, die uit liefdesverdriet het sociale leven de rug toekeert, maar via een omweg toch zijn grote liefde voor zich wint. Terwijl Anna’s vrijheidsdrang gesmoord wordt in conventies, zet Levin op gezette tijden de deuren open.

Sasja Koetsier