Amal

Sociaal-realistisch drama over een dappere Brusselse docent (Lubna Azabal) die zich weert tegen geradicaliseerde leerlingen moet het niet hebben van tact.

Een jonge vrouw huilt onder de douche. Op haar gehavende rug vol blauwe plekken is een tatoeage te zien van een roos en de inscriptie ‘memento mori’ (‘gedenk te sterven’). In de volgende scène neemt deze tiener (Kenza Benbouchta speelt Monia) plaats in het klaslokaal van literatuurleraar Amal (Lubna Azabal).

Terwijl Amal De laatste dag van een veroordeelde (1829) van Victor Hugo behandelt, valt haar oog op een grote bloed­uitstorting in Monia’s gezicht. Filmmaker Jawad Rhalib opent zijn nieuwste film met opzichtige onheilstekens. Met de tattoo en het boek insinueert hij van meet af aan: dit gaat mis.

Maar ook zonder die waarschuwingen laat de plot van Amal zich raden. Het drama speelt zich af in een volksbuurt in Brussel. Monia, die afkomstig is uit een Marokkaans gezin, heeft haar verwondingen te danken aan islamitische klasgenoten die vermoeden dat ze lesbisch is. Jalila (Ethelle Gonzaled Lardued), een van de daders, stoort zich aan de wijze waarop Monia zich kleedt. Maar Amal duldt geen religieuze denkbeelden in haar klas, de scholengemeenschap is seculier. Rhalib laat evenwel zien hoe het klimaat op een school kan omslaan en hoe religieus fundamentalisme langzaam voet aan de grond kan krijgen.

De cineast, die zich eerder met de documentaire When Arabs Danced (2018) ook al uitsprak tegen fundamentalisme, presenteert Amal als held en martelaar. De leraar ziet met lede ogen aan hoe sommige van haar pupillen zijn geradicaliseerd en besluit na het incident met Monia de achtste-eeuwse gedichten van Abu Nuwas te behandelen, waaronder een erotische ballade waarin Nuwas een man de liefde verklaart. Sommige leerlingen en hun ouders zien Amals poging om homoseksualiteit bespreekbaar te maken als een provocatie. Ondertussen wil de naïeve schoolleiding de rust bewaren en krijgt de docent vanuit allerlei hoeken – waaronder van een collega – te maken met intimidatie.

Terwijl de sfeer steeds grimmiger wordt, neemt de intensiteit van Azabals spel toe. De acteur draagt de film met haar imponerende mix van onmacht, wanhoop en vastberadenheid. En ook de wijze waarop Rhalib de jongere acteurs aanstuurt, die zich ontpoppen als veel meer dan slechts figuranten, is lovenswaardig. De boodschap ligt er niettemin dik bovenop in Amal. Rhalib trapt de ene na de andere open deur in. Fundamentalisme leidt nergens toe; lezen is de sleutel tot het ontwikkelen van een vrije geest; we moeten elkaars menselijkheid erkennen.

Als het grote kwaad zich tegen het einde van de film aandient zou je dat kunnen omschrijven als karikatuur van het jihadisme. Toch heeft deze film een raison d’être: de discussie die Rhalib aansnijdt – waar ligt de verantwoordelijkheid van een school als het gaat om lgbtqia+ onderwijs? – is vandaag de dag bijzonder relevant.