A Thousand Acres

A thousand acres is een verfilming van de gelijknamige roman over een familiedrama van de Amerikaanse Jane Smiley. Deze roman was weer een moderne hervertelling van Shakespeare’s ‘King Lear’. A thousand acres is dus een film met een Droste-effect. Is de film even meeslepend als de Pulitzerprijs-winnende roman?

In het verhaal van Shakespeare richt de dwaze King Lear zichzelf te gronde met hulp van twee ‘kwaadaardige dochters’. Wanneer hij in het begin van het stuk besluit zijn rijk onder zijn drie dochters te verdelen, eist hij dat ze hem eerst hun liefde verklaren. Hij trapt vervolgens in de breedsprakige vleierij van de oudste twee en verstoot de jongste, die in haar liefdesverklaring oprecht is. King Lear verliest zich hierna in waanzin en achterdocht en de twee oudste dochters zetten hem buiten spel.
De Amerikaanse schrijfster Jane Smiley verzette zich tegen Shakespeare’s suggestie dat het gebrek aan loyaliteit in het karakter van de beide vrouwen besloten lag — er moest een goede reden voor zijn. Zoals Christa Wolf in haar beroemde boek ‘Kassandra’ de geminachte Trojaanse zieneres nu eens haar verhaal liet vertellen, zo verschuift Smiley in haar roman het vertelperspectief naar Lear’s oudste dochter. Zij verplaatste het drama naar een boerenbedrijf in Iowa in het begin van de jaren tachtig. In Smiley’s versie is niet vader Larry maar zijn oudste dochter Ginny de verwarde en goedgelovige die er maar niet in slaagt om fictie en werkelijkheid te scheiden. Traumatische gebeurtenissen uit het verleden die haar zuster Rose (een mooie rol van Michelle Pfeiffer) tot een bittere maar ook strijdlustige vrouw hebben gemaakt, heeft zij uit haar geheugen gebannen. Maar ook het heden wil niet in zijn volle narigheid tot haar doordringen. Liever vermeldt ze dat ze iedere dag weer blij is om haar echtgenoot te zien, dan dat ze onderkent dat ze eenzaam is en zich opgesloten voelt. Liever verbergt ze haar vierde en vijfde miskraam dan dat ze actief op zoek gaat naar de oorzaak. Ook brengt ze haar vader liever iedere avond braaf zijn eten dan dat ze de gedachte toelaat dat ze hem eigenlijk een ellendige despoot vindt.

Impulsieve daad
In A thousand acres wordt de desintegratie van deze verhullende familiebanden ingeleid door het schenken door de vader van zijn duizend hectaren grond aan zijn dochters. De oudste twee doen braaf blij en verrast als pa op een feestje zijn dronken voorstel doet. Wanneer de jongste dochter Caroline voorzichtig haar twijfels uitspreekt ("she made the mistake of speaking like a lawyer instead of a daughter" meldt Ginny’s voice over) ontbrandt haar vader in woede en ontzegt haar de toegang tot het huis. Daarna volgen de dramatische gebeurtenissen elkaar in rap en bijna onnavolgbaar tempo op. De twee oudste dochters worden zowel door hun jongere zus als door de hen omringende plattelandsgemeenschap gewantrouwd. De vader berouwt zijn impulsieve daad en verliest zich in verbitterd en verward Alzheimer-achtig gedrag. En zoals ieder koningsdrama op een oorlog uitloopt, zo beweegt dit verhaal zich zeer eigentijds naar de in Amerikaanse films zo populaire rechtzaak.

Zakdoek
Het lijkt een intertekstueel paradijsje: de verfilming van een geslaagde roman die op haar beurt verwijst naar zo’n beroemde tragedie. Bij de film is jammer genoeg echter de helderheid van de vertelling verloren gegaan. Het is alsof regisseur Jocelyn Moorehouse, die bij haar debuutfilm Proof uitmuntte in soberheid en efficiëntie, te krampachtig vasthoudt aan haar beide bronnen. Het bewaren van zoveel mogelijk van de zijlijnen en bijfiguren doet de spanningsboog geen goed. Ook in de spelregie ontbreekt het haar dit keer aan beheersing. Jessica Lange slaat als Ginny snel en onzeker haar ogen neer, friemelt veel aan haar haar, en glimlacht vluchtig en vaag bij elke zin die zij uitspreekt. We hebben Lange wel eerder in dit soort nerveuze rollen gezien, zoals in haar doorbraakfilm Tootsie (1982), maar het verlegen meisjesachtige gedrag dat haar toen zo aantrekkelijk maakte, staat haar nu niet meer. Ginny overkomt genoeg melodrama om af en toe naar buiten te rennen om een plens water in haar gezicht te gooien, maar nadat we Lange dit een aantal keren hebben zien doen, rijst de vraag of er misschien sprake is van een hittegolf. Gelukkig wordt naarmate de plot vordert het spel intenser en spannender en ontkomen Lange en haar even aantrekkelijke tegenspeelster Pfeiffer alsnog aan de ongeloofwaardigheid van charismatische filmsterren, die doen alsof ze voor ongeluk en armoede geboren zijn. De gaten en onverwachte wendingen in het scenario blijven echter knagen. Het is dan ook eerder de trieste aanblik van een wegterende Michelle Pfeiffer dan de opgehoopte spanning, die ervoor zorgt dat de meegebrachte zakdoek uiteindelijk niet ongebruikt in het handtasje blijft.

Jann Ruyters