A Long and Happy Life

De klassieke western en hedendaagse toestanden op het Russische platteland vinden elkaar in deze morele vertelling. Idealisme is minder eenvoudig dan het lijkt.

Even ziet het ernaar uit dat de aloude geest van de revolutie vaardig is geworden over de inwoners van een dorpje in het hoge noorden van Rusland. Ze hebben zojuist van hun baas Sasja te horen gekregen dat de aardappelboerderij die hen werk verschaft wordt opgedoekt. Sasja een goedwillende jongeman uit de stad die vol plannen naar deze uithoek is gekomen maar inmiddels gedesillusioneerd is geraakt. Eigenlijk komt het hem wel goed uit dat de plaatselijke overheid, of wat daar voor doorgaat, hem dwingt zijn bedrijf te verkopen. Al ergert het hem dat hij voor het blok is gezet.
Dus als hij de consternatie ziet onder zijn arbeiders, die willen vechten voor hun zaak, raakt hij alsnog in tweestrijd. Toch maar een idealistische daad stellen? Misschien streelt het hem ook dat hij een leidersrol krijgt toegeschoven. De sympathieke Sasja weet niet wat hij zich op de hals haalt. Hij had moeten weten dat revolutie in het hedendaagse Rusland al lang het onderspit heeft gedolven.
Boris Khlebnikov (Roads to Koktebel) maakte al eerder films over jonge mensen die in de gecorrumpeerde Russische maatschappij voor keuzen komen te staan die ze niet overzien. Daar kwam in dit geval de door hem zeer bewonderde western High Noon (1952) van Fred Zinnemann als inspiratiebron bij. Plus uitvoerig veldwerk op het Russische platteland. Vooral dat laatste zie je terug in de realistische toon van dit sociaalkritische drama, dat ook gemakkelijk is op te vatten als een universele morele vertelling. Wat High Noon natuurlijk ook was.
Hier geen arthouse-franje, maar onopgesmukte beelden met de ongedurige handcamera als belangrijkste stijlmiddel. Khleb­nikov zit daarmee zijn aanvankelijk twijfe­len­de hoofdpersoon dicht op de huid. Het is Sasja’s veranderende houding en blik die een groot deel van het verhaal vertelt. Zijn vriendin Anna, die hij edelmoedig over modderplassen tilt, neemt het hem kwalijk dat hij haar een luxeleventje in de grote stad ontzegt. En dat is niet het enige gevolg van zijn besluit een goede daad te stellen. Terwijl zijn blik strakker en koppiger wordt, en de plaatselijke ambtenaren ongeduldiger, neemt ook de dreiging van naderend onheil toe. Met zo’n ironische titel hadden we niet anders verwacht.
Een voorgevoel daarvan kregen we al bij de chaotische taferelen rond een nachtelijke uitslaande brand in het dorp, waarbij Sasja als een van de weinigen kordaat het bluswerk organiseert. Overigens kiest Khlebnikov overwegend voor een droge bondigheid die op zijn eigen nuchtere manier ook een soort spanning oproept. Deels werkt dat goed. Toch bekroop me af en toe het gevoel dat sommige zaken in deze microkosmos vol alledaags opportunisme, lafheid en eigenbelang wat meer uitwerking hadden verdiend. Net als de beweegredenen van Sasja. Iets dergelijks geldt ook voor de heftige ontknoping die nu een overhaaste indruk maakt en daarmee een minder overtuigende afronding is van een sober maar doeltreffend opgezette vertelling.

Leo Bankersen