38 témoins

Onder het oog van 38 getuigen wordt een vrouw vermoord. Niemand grijpt in. Lucas Belvaux onderzoekt de onverschilligheid van het stadsleven.

Lucas Belvaux’ 38 témoins opent met een sublieme sequentie. Een kolossaal vrachtschip vaart de haven van Le Havre binnen, gefilmd in koelblauwe tinten en begeleid door subtiel dreigende tonen, door componist Arne Van Dongen opgebouwd uit elektronisch bewerkte havengeluiden. Het schip, een drijvende containerstad, brengt een naamloos kwaad de stad in, zoals Nosferatu met zijn boot de pest vervoerde. De boot brengt de moordenaar, impliceert Belvaux, die een brute moord op een jonge vrouw pleegt onder het oog van 38 getuigen, die niet ingrijpen.
38 témoins, losjes gebaseerd op de moord op Kitty Genovese in New York in 1964, draait om één van die getuigen. Pierre Morvand kan zijn echtgenote Louise, die in de nacht van de moord niet thuis was, maar niet uitleggen wat er nu precies is gebeurd. Met hulp van journaliste Sylvie Loriot komt ze er langzaam achter wat er daadwerkelijk gebeurde: iedereen zag het, of hoorde het op zijn minst, maar niemand deed iets.
De moordzaak is slechts bijzaak in zijn film — de moord is al gepleegd als hij opent en de vraag wie de moordenaar is speelt slechts op de achtergrond een rol. Het draait Belvaux (Un couple épatant, Après la vie, Cavale) om de moraliteit van de toeschouwer — de getuigen van de moord, maar ook het publiek van zijn film. Gevat in de koelblauwe stijl van de eurothriller legt hij ons morele dilemma’s voor, die hij echter iets te opzichtig verpakt in de relatieperikelen van Pierre en Louise.
Doet het er dan toe dat recent onderzoek uitwees dat er bij de moord op Genovese helemaal geen 38 getuigen waren die haar doodsstrijd negeerden? Dat slechts een handvol mensen het moment waarop zij werd aangevallen hadden kunnen waarnemen, en slechts één man zicht had op de daadwerkelijke moord in een afgesloten trappenhuis? Waarschijnlijk niet: de zaak is al te zeer onderdeel van het gevestigde idee over de onverschilligheid van het stadsleven; te veel psychologen en sociologen hebben zich erover gebogen waarom de mens toekijkt maar niet ingrijpt. De mythe zegt ons meer dan de werkelijkheid.

Joost Broeren

Lees ook het interview met Lucas Belvaux.