One Night Stand IX: Janneke van Heesch

‘Machtig, geil en gek’

De laatste film in de One Night Stand IX-reeks is Basile H. van regisseur Janneke van Heesch. Het schandaal rond de Franse socialistische politicus Dominique Strauss-Kahn inspireerde haar. Hij zou zich hebben vergrepen aan een schoonmaakster. Van Heesch: "Deze mannen zijn door hun machtspositie seksueel overactief. Maar omwille van hun functie moeten ze hun driften de kop drukken. Ze mogen immers niet chantabel zijn."

CEO Basile H. wordt ’s ochtends gebeld door zijn advocaat: een serveerster beschuldigt hem van verkrachting. Hij ontkent, en toch: binnen één dag kan zijn carrière afgelopen zijn. Waarom wilde je een film maken over zo’n soort man? Juist, haha, ‘zo’n soort man’. Ik was inderdaad geïnteresseerd in mannen met macht. Ik las het boek Verleidingen aan de top, waarin psycholoog Jaap van Ginneken onderzoek doet naar de connectie tussen macht en seksuele aberraties. Daar kwam uit dat macht geil en gek maakt. Mannen maken iedere keer dat ze een overwinning behalen testosteron aan, waardoor ze onder andere meer zin hebben in seks. Tegelijkertijd komt er een stofje vrij dat ze overmoedig maakt. Heel veel mannen aan de top raken verwikkeld in een of ander schandaal. Niet alleen Dominique Strauss-Kahn, ook John F. Kennedy, Bill Clinton, Silvio Berlusconi, Bill Cosby, Prins Andrew, Ruud Lubbers, Onno Hoes, noem maar op. Kennedy lag de hele dag te neuken. Zijn bodyguards haalden voor hem meisjes van straat. Door hun positie raken ze de connectie met de realiteit kwijt. Macht geeft hun het gevoel dat ze onoverwinnelijk zijn en hun omgeving bevestigt dat, door ze naar de mond te praten. En dat blijken ze dan toch niet te zijn. Basile H. is een modern koningsdrama, dat langs die lijn loopt. Ik laat in de film in het midden of de hoofdpersoon werkelijk een meisje verkracht heeft. Hij is in elk geval roekeloos geweest en heeft zijn hand overspeeld. Lang ziet hij niet in wat hij fout heeft gedaan, want hij kiest opnieuw verkeerd: hij probeert zijn carrière te redden, in plaats van zijn huwelijk. Ik wilde empathie opwekken voor zijn misstap en zijn falen. In Hans Dagelet vond ik de perfecte Basile: een onbetrouwbare echtgenoot, die ondanks alles mededogen oproept.

Janneke van Heesch op de set.

Wil je hem verdedigen? Abel Ferrara baseerde eveneens een film op de DSK-affaire. Wat vond je van zijn Welcome in New York (2014) met Gérard Depardieu? Ik was meer geïnspireerd door Ferrara’s Bad Lieutenant. Daarin is het hoofdpersonage ook een promiscue antiheld, die regelrecht zijn teloorgang tegemoet gaat. Ik wilde in Basile H. onderzoeken hoe een dag als deze voor zo’n man zou zijn, zonder hem op voorhand te veroordelen. Ik vond het belangrijk om te laten zien dat mensen niet eenduidig zijn. Niets menselijks is ons vreemd. Basile viert het leven met jonge meisjes én wil een leuke familieman zijn. Dat komt veel voor. De wereld waarin hij zich uitleeft, lokt hem in de val. En daarin zit de tragiek: door zijn inschattingsfout tekent hij zijn eigen ondergang. Ik moest oppassen dat ik wel echt een egoïstische macho van hem zou maken en dat niet zou wegpoetsen.

Hij is niet op kantoor, maar thuis met zijn gezin. Door de fragmentarische montage voelt deze dag heel lang. Waarom? Ik vind het fijn als het plot niet te dwingend is en je niet constant aan de hand wordt genomen. Op deze manier kom je dichter bij de psychologie van de personages, omdat je zelf de gaten moet invullen. Je krijgt via de telefoongesprekken met Basiles advocaat genoeg plukken informatie om de affaire te kunnen volgen. Hij bungelt en ik wilde verschillende fases van dat bungelen tonen. Het is een familiedag en hij trekt zich steeds heimelijk terug om die gesprekken te voeren. Daarna speelt hij weer de liefhebbende familieman en doet zijn best om dat beeld van zichzelf hoog te houden.

Naast hun fragmentarische karakter hebben je korte films Brommermeisjes en Mowgli & Fidel met Basile H. overeenkomstig dat ze over relaties gaan die beperkt houdbaar zijn. Blijft die thematiek in de toekomst terugkomen? Ja. Fascinerend vind ik dat je van elkaar kunt houden en dat dat toch door onbegrip kapot kan gaan. Liefdesrelaties en vriendschappen zijn symbiotisch, maar je kunt nooit zeker weten wat de ander drijft. In die zin weet je nooit precies wie je voor je hebt. Ik ben deel van een eeneiige tweeling en op een gegeven moment moesten zelfs wij elkaar los laten. Daar heb ik van geleerd dat close-zijn niet vanzelfsprekend is. Dat is niet beangstigend, maar een aspect van het leven.

Laura van Zuylen

Basile H. wordt 9 januari om 23:00 uitgezonden op NPO2.