Laura Poitras (Citizenfour) eregast van IDFA 2022

Met het eerste persbericht over de 2022-editie maakt IDFA meteen flink indruk. Als eregast is niemand minder dan Laura Poitras gestrikt. Tijdens het festival wordt het complete oeuvre van de Amerikaanse filmmaker en activist vertoond, inclusief haar recent in Venetië met een Gouden Leeuw onderscheiden All the Beauty and the Bloodshed en het Oscarwinnende Citizenfour.

Poitras brak in 2014 internationaal door met Citizenfour, waarin zij het werkelijke verhaal van klokkenluider Ed Snowden onderzocht. Maar ook voor die tijd was de Amerikaanse filmmaker al een bekende op IDFA. Zo was op het festival The Oath (2010) te zien, waarin de nasleep van 9/11 uit de doeken wordt gedaan aan de hand van verhalen van twee mannen die allebei voor Osama Bin Laden werkten. In haar meest recente film, All the Beauty and the Bloodshed, richt Poitras de camera op de bekende fotograaf Nan Goldin, die onethische bedrijven probeert te ontmaskeren die met financiële steun aan de kunstwereld hun imago oppoetsen.

Als eregast mag Poitras ook een persoonlijke top-10 samenstellen en daarin komen thema’s als ongelijkheid, de relatie tussen technologie en onderdrukking, en de gevolgen van oorlogsvoering op de rechtsstaat aan bod. Opmerkelijke titels in haar selectie zijn Hunger van Steve McQueen, Jafar Panahi’s This is not a Film en het bijna 9,5 uur durende Shoah van Claude Lanzmann, dat voor het eerst in zijn geheel vertoond zal worden op IDFA.

Behalve de eregast maakt IDFA vandaag ook een aantal focusprogramma’s bekend. Around Masculinity gaat over de manier waarop mannelijkheid in onze samenleving wordt gedefinieerd en onderzoekt de relatie tussen mannelijkheid en agressie op sociaal en politiek niveau – onderwerpen die scherp aansluiten op de MeToo-zaken van de afgelopen jaren en de oorlog die woedt in het oosten van Europa. Het programma bevat klassiekers als The 3 Rooms of Melancholia, over jongens van een militaire school die op het slagveld volwassen worden, en Bitch Academy, waarin jonge vrouwen wordt geleerd hoe ze zich moeten gedragen en presenteren om mannen te behagen. In Burden of Dreams wordt de onstuitbare drang van mannen met grote dromen onderzocht en wat hun gedrevenheid betekent voor de omgeving.

Het lhbtqi+-filmprogramma Queer Day is in deze editie sterk verbonden met het focusprogramma Around Masculinity. Gastcurator Simon(e) van Saarloos laat onder de noemer Not Yet Yes aan de hand van een aantal speciaal geselecteerde films en nagesprekken met filmmakers en hoofdpersonen zien wat documentaires en filmfestivals nu betekenen voor de queer gemeenschap.

In het focusprogramma Playing Reality draait het om films die het theater gebruiken als ruimte, vorm en concept. Er zijn acht filmklassiekers geselecteerd die elk een eigen relatie hebben met theater. Zo gebruikt Werner Herzog in Little Dieter Needs to Fly de re-enactment methode, toont Pawel Lozinski in You Have No Idea How Much I Love You een geënsceneerde therapiesessie tussen twee vrouwen als moeder en dochter, en laat Eduardo Coutinho in Moscow zien hoe een stuk gebaseerd op Tsjechovs Drie Zusters tot stand komt.

DocLab, het IDFA-programma over nieuwe media, heeft dit jaar als thema Nervous Systems. Dit verwijst niet alleen naar ons eigen zenuwstelsel maar ook naar het netwerk van systemen rond machtsdynamiek en sociale normen dat zich steeds nerveuzer manifesteert in onze realiteit. Met digitale en multi-zintuigelijke XR-projecten, live events, een motion-capture stage en experimentele vormen van theater en storytelling keert de zestiende editie van DocLab terug naar de Brakke Grond in hartje Amsterdam.