IFFR Critics’ Choice: Bianca Stigter over Three Minutes Thirteen Minutes Thirty Minutes

In het Critics Choice programma, terug van weggeweest op Internationaal Film Festival Rotterdam, leiden critici hun gekozen film in met eigen video-essay. NRC-redacteur en historicus Bianca Stigter presenteert vanmiddag Three Minutes Thirteen Minutes Thirty Minutes, een zeer uitzonderlijk video-essay dat het origineel juist uitrekt in plaats van condenseert.

Voorafgaand aan de vertoning van haar werk vertelt Stigter per e-mail over haar essay, dat eigenlijk nog een work in progress is, en de vastleggende kracht van film. "Film en fotografie zijn echte tijdmachines. De meest geavanceerde die we hebben!"

Kunt u iets vertellen over het bronmateriaal van uw video-essay? Hoe bent u ermee in aanraking gekomen en wat bewoog u om er een video-essay van te maken? "Ik zag op Facebook een aankondiging van het boek Three Minutes in Poland. De titel maakte me meteen nieuwsgierig. Drie minuten in Polen? Welke drie minuten? Waar en wanneer? Het bleken drie minuten te zijn van filmmateriaal dat de als kind naar Amerika geëmigreerde David Kurtz, de opa van de schrijver van het boek, in 1938 had gefilmd in zijn geboortedorp. Zeer zeldzame beelden, want van Joodse stadjes in Polen is weinig filmmateriaal bekend, en zeker niet in kleur."

Uw video-essay is in een zekere zin de meest afwijkende het Critics’ Choice programma. Waar de meeste audiovisuele essays een film trachten te condenseren of een bepaald element eruit proberen te onderzoeken, heeft u een essay gemaakt dat een korte film juist uitrekt tot langere lengte. Hoe verliep dat proces? "Toen ik het filmpje had gezien op de website van het United States Holocaust Memorial Museum was ik erg gegrepen door alle mensen en vooral kinderen die naar de camera lachen en zwaaien. Het was net of je ze kon aankijken. En ze waren zo levend, terwijl je weet dat bijna iedereen in beeld een paar jaar later vermoord is. Toen vroeg ik me af of het niet mooi zou zijn om het filmpje te verlengen, te rekken, om het niet zo abrupt afgelopen te laten zijn. Niet door er dingen bij te filmen, maar door bewerkingen van het bestaande materiaal. Dat vond ik sowieso al een interessante vraag: kun je van een korte film een lange film maken? Het was ook mogelijk in dit geval omdat het boek van Glenn Kurtz zoveel informatie bevat, die ik bij de verlenging kon gebruiken."

Was dit eigenlijk het eerste video-essay dat u maakte? Kwam het maken van het essay overeen met uw verwachtingen of liep u tegen veel dingen aan? "Ja. Ik had nog nooit een film gemaakt — of beter, gemonteerd, want het materiaal bestond dus al. Schrijven gaat sneller dan monteren, ik ben gewend meteen iets uit te kunnen proberen. Bij monteren duurt dat allemaal iets langer, Maar je krijgt daar nieuwe mogelijkheden voor terug."

Beschouwt u het video-essay dan nu ook als een nieuwe set van tools, die u ter beschikking heeft voor uw onderzoeken? Zou u graag nog meer video-essays willen maken in de toekomst? "Ik wil eerst deze film afmaken, want hij is nog niet klaar. Ik heb er maar heel kort aan kunnen werken, dus het is nog een work in progress. Hij duurt nu bijna een half uur, maar ik zou daar graag een uur van maken. Ik denk dat dat kan: hoe vaker ik de film zie, hoe meer ik er in ontdek. Elk detail vertelt een verhaal. Als ik daarna weer een idee heb dat zich goed voor film leent, dan wil ik dat vast ook graag uitvoeren."

Het bronmateriaal van uw film heeft een stukje van de geschiedenis kunnen bewaren. U heeft zelf ook geschiedenis gestudeerd. Ziet u films voornamelijk als historische producten? "Voor mij is de magie van film dat het verleden er als heden door kan lijken. Film en fotografie zijn echte tijdmachines. De meest geavanceerde die we hebben!"

Wat is uw definitie van filmkritiek? "Ik heb geen definitie. Gelukkig."

Uw film reflecteert op de geschiedenis. Wat vindt u zelf van de richting waarin filmcultuur (en filmkritiek) zich bewegen? Hoe is uw visie op de toekomst daarvan? "Het internet verandert alles, zelfs oude films. Het boek van Glenn Kurtz en mijn film waren niet mogelijk geweest zonder internet, e-mail, Google, Facebook. Dat lijkt mij een stap in de goede richting. Soms lijkt het wel of er sinds het begin der tijden aan een geheim plan wordt gewerkt om de hele wereld te reproduceren, van de rotstekeningen tot Oculus Rift."