EYE viert halve eeuw filmmaker Nouchka van Brakel

Nouchka van Brakel was in 1964 de eerste vrouw die afstudeerde aan de Nederlandse Filmacademie. Precies een halve eeuw geleden debuteerde zij met de korte film Sabotage. Van Brakel was daarmee de eerste Nederlandse filmmaakster na de Tweede Wereldoorlog. Ter ere van haar jubileum organiseert EYE op 18 mei het seminar A Female Point of View.

Aansluitend bij het seminar wordt Van de koele meren des doods (1982) vertoond, Van Brakels bekendste film. Het betreft een verfilming van Frederik van Eedens roman uit 1900. Maar terwijl het de schrijver te doen was om een psychologische studie van een vrouw, zoomt de regisseur in op het de vrouwonvriendelijke Victoriaanse moraal waar hoofdpersoon Hedwig Marga de Fontayne (Renée Soutendijk) aan ten onder gaat.

Die insteek is typerend voor Van Brakels films, die vaak een feministische inslag hebben. Van Brakel, wier huis bij de Amsterdamse Nieuwmarkt vanaf 1970 als uitvalsbasis functioneerde voor Dolle Mina, wordt vaak in één adem genoemd met andere vrouwelijke filmpioniers als Chantal Akerman en Mai Zetterling. Haar eerste vier films – naast Van de koele meren des doods ook Het debuut, Een vrouw als Eva en Een maand later – gaan over sterke vrouwen die de strijd met hun omgeving aangaan. Een vrouw als Eva (1979) is daarbij ook nog de eerste Nederlandse film met een lesbische thematiek.

Behalve onderdeel van de Tweede Femistische Golf was Van Brakel ook lid van een nieuwe generatie filmmakers die in de daarop volgende decennia het Nederlandse filmlandschap kleur gaven. Haar tweede speelfilm, de verfilming van Heere Heersema’s Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming (1975), werd geproduceerd door Matthijs van Heijningen, die later uitgroeide tot een van de meest succesvolle producenten van het land. In haar afstudeerklas zaten onder andere Jan de Bont, Robby Müller, Wim Verstappen en Adriaan Ditvoorst.