Collectie Cinematheek naar Filmbieb

De erfenis van Cinematheek Nijmegen, die de geschiedenis ingaat als een van Nederlands best gesorteerde cultvideotheken, leeft voort. De collectie van ruim 15.500 titels komt onder de hoede van Filmbieb. Daarmee is een belangrijk stuk cinematografisch erfgoed veilig gesteld en hopelijk binnenkort weer te zien.

Toen Cinematheek Nijmegen in begin 2013 failliet ging, was dat voor cinefielen rampnieuws van de bovenste plank. De zaak op de Fransestraat behoorde tot de laatste cultvideotheken van Nederland. Gelukkig sprong mecenas Han Keijser, plaatselijk advocaat en filmliefhebber, in de bres en vormde Cinematheek om tot stichting zonder winstoogmerk. Een paar maanden later werd de organisatie geadopteerd door filmhuis Lux en werd de videotheek verhuisd naar een kleiner pand. “Daar hebben we het nog tot augustus 2014 geprobeerd”, vertelt Chris Abbenhuis, sinds 1998 bedrijfsleider van Cinematheek. “Maar mede door de verhuizing zette het verval nog sneller door dan verwacht. De loop was eruit en we vervulden geen buurtfunctie meer. Daarna is de collectie zes jaar opgeslagen geweest in de kantoren van Lux en werd hij alleen nog gebruikt door educatiemedewerkers.”

De 15.500 titels tellende collectie – 13.500 op dvd en 2.000 op vhs – is om verschillende redenen bijzonder. Allereerst omdat er geen vergelijkbaar aanbod bewaard is gebleven. “Collecties zoals die van de Filmfreak in Rotterdam en Moviecenter in Amsterdam zijn uit elkaar gevallen. Alleen deze is over, plus de collecties van bibliotheken. Een aantal daarvan is respectabel maar het probleem met veel bibliotheekcollecties is dat ze zijn samengesteld door mensen met verstand van boeken. Ze bestaan dus vooral uit boekverfilmingen en educatieve films. Terwijl wij veel meer de diepte in konden gaan met bijvoorbeeld bizarre cultfilms, oude klassiekers, complete regisseurscollecties en al het beste wat Hollywood en de auteursfilm te bieden had.”

Wie denkt dat dit erfgoed op een of andere manier wel een thuis heeft gevonden op internet, bij een van de vele streamingdiensten, komt bedrogen uit. “Zo’n driekwart van onze collectie zit niet in het on demand-aanbod”, schat Abbenhuis. “Films van grote Amerikaanse studio’s, die actief hun back catalogue exploiteren, zijn nog wel te vinden. Maar de Europese filmproductie is een lappendeken waarvan niet duidelijk is wie de rechten heeft. Daar komt ook nog bij dat de Cinematheek, omdat wij buiten de Randstad zitten, veel minder import-dvd’s zonder Nederlandse ondertiteling heeft gekocht. Wij gingen altijd voor de Nederlandse uitgave, die in kleinere oplages werd uitgebracht en nu al helemaal niet meer te krijgen is.”

Tijdens de jaren dat de Cinematheek-collectie een slapend bestaan leidde in de Lux-kantoren, was Abbenhuis actief op zoek naar nieuw onderdak. “We keken zelfs naar de mogelijkheid om een videotheek te beginnen in een bejaardentehuis. De gesprekken met bibliotheken liepen steeds stuk op onze eis dat de collectie per se bij elkaar moet blijven. Pas toen ik vorig jaar tijdens het IFFR in contact kwam met de Filmbieb, wist ik: dit is de oplossing.”

Filmbieb is een initiatief van Muziekweb.nl. Deze muziekbibliotheek bestaat al sinds 1961 en behoort tot de grootste van Europa. Het archief bestaat uit 600.000 cd’s, 300.000 lp’s en 30.000 muziek-dvd’s. Vorig jaar is begonnen met een pilot rondom een filmcollectie. Onder het toeziend oog van Abbenhuis is twee weken geleden de complete Cinematheek-collectie verhuisd naar de hoofdlocatie in Rotterdam. “De integratie van de Cinematheek-collectie in die van Filmbieb wordt nog een titanenklus, maar we hopen dat tegen de zomer cinefielen verlekkerd door de titels kunnen browsen.”