Walter Salles over On the Road

Jack Kerouac zag er al meteen een film in. Maar pas 55 jaar na dato is het zover. Regisseur Walter Salles: "On the Road gaat over vriendschap en volwassen worden. En over verlies. Die melancholie zit er van begin tot einde in."

Het heeft even geduurd, maar 55 jaar na het verschijnen van de iconische ‘road roman’ On the Road van Jack Kerouac is er dan nu eindelijk een verfilming van dit onverfilmbaar geachte boek. Het was Braziliaan Walter Salles (1956; Central do Brasil, The Motorcycle Diaries) en verklaard liefhebber van het genre van de roadmovie die bij de reizen die de jonge schrijver Sal Paradise (Jack Kerouac zelf) door Amerika maakt met de charmante, energieke, manisch-levenslustige Dean Moriarty (schrijver Neal Cassady) de juiste beelden vond. We spraken de regisseur een paar weken voor de wereldpremière van de film op het Filmfestival Cannes in Brussel.

Is On the Road een traditionele boekverfilming geworden, of meer een recreatie? "Wist je dat Jack Kerouac eind jaren vijftig een brief aan Marlon Brando heeft geschreven waarin hij hem smeekt om de rechten van On the Road te kopen en er een film van te maken? Die brief is pas een jaar of vijf geleden boven water gekomen en er staan een hoop interessante dingen in, onder andere de suggestie om de reizen uit het boek tot een tocht samen te voegen van New York naar Mexico. Maar voor mij was het juist wel belangrijk om die verschillende reizen te laten zien, en Sal steeds naar huis te laten terugkeren. Omdat hij daar pas tot schrijven komt. Je zou dus kunnen zeggen dat we veel respectvoller met het boek zijn omgegaan dan Kerouac zelf ooit gedaan zou hebben."

Heeft u overwogen om er meer sociaal-historische achtergronden in te stoppen? "Ik wilde het niet op de voorgrond hebben. Je ziet Nixon op de televisie, dat moet genoeg zijn. Ik wilde niet dat je hem ook nog een van zijn beroemde statements hoorde maken. In de scènes in Harlem kun je zien dat ze de enige blanken zijn. Dat zegt iets over de rassenscheiding in die tijd. Aan de manier waarop de huizen zijn ingericht kun je zien dat het een tijd is waarin consumptiegoederen hun intrede deden en massaproductie op gang kwam. Maar dat moet je zelf uit de film destilleren. Ik wil het er niet inwrijven. Dat doet Kerouac niet in het boek en dat wilde ik ook niet doen. Dat is een vorm van cinema waar ik niet van hou.”

Is dat ook de reden waarom u niet precies uitlegt wie wie is? "Het boek introduceert hen op een moment waarop ze al in beweging zijn; ik vind dat je dat moet respecteren. Je kunt een meer klassieke aanpak kiezen waarin je ze voorstelt en zegt dit is zus en zo en die komt daar vandaan etc. Maar er zijn zoveel personages dat je dan voortdurend het verhaal moet stilzetten. Ik denk dat het belangrijker is dat je snapt dat Bull Lee een mentor voor deze jongens was, dan dat je weet dat het William Burroughs was. "

Voor een film die On the Road heet, zijn de hoofdpersonen opvallend vaak niet ‘on the road’. Is het voornaamste verschil tussen Sal en Dean dat Sal een huis heeft en Dean niet, en dat Sal op het moment dat hij zich dat realiseert pas het boek kan gaan schrijven? "Ik denk dat Sals huis de literatuur zelf is. Het gaat niet alleen om zijn fysieke huis, maar om het feit dat hij een intermediair is. Hij is de getuige van die reis, waar Dean het initiatief toe neemt. Het kenmerk van die tijd was dat alles door elkaar liep. Er was geen echte richting. Het boek heeft er richting aan gegeven.
"Wat mij echt heeft geraakt, is dat On the Road het verhaal van een vriendschap is, tussen twee heel verschillende karakters. Yin en Yang. De een komt uit een tamelijk beschermde omgeving, de ander heeft zijn moeder op jonge leeftijd verloren en is op zoek naar zijn vader. Samen maken ze een reis, die door vriendschap geconsolideerd wordt. Maar op een gegeven moment verliezen ze die vriendschap, en dat valt samen met de overgang van hun late adolescentie naar volwassenheid."

Dana Linssen

Lees hier het complete interview met Walter Salles.