Vincent Tilanus over Telefilm En iemand anders

In Telefilm En iemand anders komt de zeventienjarige Tommy in gewetensnood wanneer hij ontdekt dat zijn vader een affaire heeft met een man. Regisseur Vincent Tilanus: “Ik vond het interessant om te zien wat er gebeurt als je een bom legt onder een lief gezin bestaand uit goedbedoelende, conflictvermijdende mensen.”

Even zet En iemand anders je op het verkeerde been. Een moment denk je naar een film over eerste liefdesverdriet te gaan kijken. Of een film over uit de kast komen wellicht.

De zeventienjarige Tommy (Pier Bonnema) betreurt dat de jongen die hij leuk vindt niet in hem geïnteresseerd is. Het gemak waarmee hij troost zoekt bij zijn ouders verraadt de warmte en liefde waarmee Tommy is opgegroeid – en toont dat deze film niet over Tommy’s homoseksualiteit gaat. Dat is een gegeven.

Tommy’s coming-of-age draait dan ook niet om een interne worsteling, maar om een conflict van buitenaf. Wanneer Tommy zijn vader (Rienus Krul) in zijn werkplaats helpt, stuit hij per ongeluk op geheime e-mails. Zijn vader blijkt er een affaire op na te houden. Met een man. Ingetogen, in observerende stijl, toont En iemand anders van regisseur Vincent Tilanus vervolgens hoe Tommy met deze potentiële bom onder het gelukkige gezinsleven omgaat.

Wat is de grootste schok voor Tommy: dat zijn vader een affaire heeft? Of dat deze affaire met een man is? “Het begint wel echt met de schok dat zijn vader vreemdgaat. Dat was voor mij het uitgangspunt; het morele dilemma wanneer je ontdekt dat een van je ouders iemand anders heeft. Maar de biseksualiteit van Tommy’s vader is niet arbitrair. Ik wilde het grijze in de liefde onderzoeken, het verwarrende. Daarvoor is het belangrijk dat je als kijker de vader niet gelijk veroordeelt. Dat werkte voor mij beter met twee queer personages. Je begrijpt dan beter dat hij misschien iets mist wat hij in zijn huwelijk niet kan vinden. En het wordt zo ook nadrukkelijker een film over verschillende generaties. Waarbij de vader niet alle vrijheid heeft gehad die Tommy wel heeft.
“Ik ken veel verhalen van mannen die op latere leeftijd uit de kast komen. Ook in film is dat een bekend verhaal – zie films als Far from Heaven van Todd Haynes bijvoorbeeld. Dan gaat het vaak om mannen die een zwaar leven in de kast leiden. Die niet van hun vrouw blijken te houden. Met dat narratief wilde ik spelen. Want vaak is het niet zo zwart-wit. Dus hier heb je een man die óók zielsveel van zijn vrouw houdt en zich afvraagt: kan het niet allebei?”

Tommy’s homoseksualiteit wordt niet nadrukkelijk gethematiseerd. Dat gold eerder ook al voor het jeugdige hoofdpersonage in je kortfilm Marlon Brando. In hoeverre is het ‘terloopse’ van hun homoseksualiteit een statement? “Dat vind ik een lastige vraag. Het liefst zie ik de queerness in mijn films als een gegeven. Ik wil gewoon films over queer mensen maken, inclusief alle nuances die bij het leven horen. Films die laten zien dat er meer verhalen zijn dan coming out-verhalen, zonder dat queerness een nadrukkelijk thema is. Ik hoop dat mensen deze film dan ook meer als gezinsdrama dan als queer drama zien. Maar ik twijfel daar ook steeds vaker over. Met Marlon Brando ging ik langs middelbare scholen. Daar begonnen jonge Andrew Tate-fans door de film heen te schreeuwen. Ik snap dat de hormonen door het lijf gieren. Maar toch: het maakt mij wel wat rebelser. Het vertellen van queer verhalen is nog altijd niet vanzelfsprekend.”

En iemand anders is een drama zonder uitbarstingen. Veel emotie zit verstopt achter zwijgen of in stokkende gesprekken. Hoe vond je de juiste toon van je film? “Ik heb die bombastische scènes, waarin wordt geschreeuwd en geruzied, wel geschreven. Maar uiteindelijk vond ik ze niet zo boeiend. Wat ik dramaturgisch vooral interessant vond was de vraag: wat gebeurt er als je een bom legt onder een lief gezin bestaand uit goedbedoelende, conflictvermijdende mensen. In plaats van een uitbarsting gaat het broeien. De sfeer wordt steeds bedompter. De vader trekt zich terug, de moeder wordt steeds achterdochtiger. En ondertussen moeten ze wel gewoon door met elkaar. Die spanning vond ik interessant.”

Heb je van tevoren al een duidelijk idee hoe je die onderhuidse spanning in beeld brengt? Dat lijkt me best lastig omdat zoveel onuitgesproken blijft. “Dat vind ik eigenlijk best makkelijk. Wanneer je weet dat deze personages van elkaar houden, dat de vader vreemdgaat en dat Tommy dat geheim een tijdje voor zichzelf houdt… dan staan de schaakstukken zo opgesteld dat dat automatisch leidt tot drama. En dan kun je dat met de acteurs gewoon laten ontstaan.”

Net als de hoofdpersonages uit je eerdere films heeft Tommy een beschouwend, introvert karakter. Wat trekt je aan in dat soort personages? “Ze liggen denk ik dicht bij wie ik ben. Ik herken mezelf in het observerende, het conflictvermijdende. Ik kan erg genieten van personages met onwrikbare ambities en een helder doel, die met gestrekt been door het leven gaan. Maar dat is niet wie ik ben. En zo zijn de meeste mensen, denk ik, niet. De meeste mensen ervaren de wereld volgens mij als best overweldigend en hebben alleen ruzie als het echt niet anders kan.”

Je maakte tot nu toe vaak coming-of-age-films. Wat maakt voor jou een goede coming-of-age? “Het draait voor mij vooral om verwarring. Ik begon met films maken toen ik achttien was, nu ben ik 31, en al die tijd heb ik vooral verwarring gevoeld: over vriendschap, carrière, de liefde. Ik haal troost uit films die daarover gaan. Films die de rommeligheid van het leven laten zien, en daarin een soort echtheid bereiken. Maar het is niet dat ik per se coming-of-age-films wil maken. Ik denk dat dat meer toevallig de vorm is die hier goed bij past.”

En iemand anders wordt op 15 maart 2025 om 22.05 uur uitgezonden op NPO3 en is te zien op NPO Start.