Telefilm 2017: Sander Burger over Off Track

Deze weken verschijnt iedere woensdag een nieuwe Nederlandse film op televisie. Regisseur Sander Burger vertelt over zijn Off Track, waarin een bordeelbezoekje de roadtrip-plannen van een groep Goudse jeugdvrienden in de war schopt. “Luuk besluit iets te doen aan het vermeende onrecht, maar dan blijkt de wereld niet zo zwart-wit te zijn als hij denkt. Wat doe je dan? Dat hebben we ons proberen voor te stellen.”

Het begon allemaal zo voortvarend voor Luuk, Gregor en Daniel — de drie Goudse jeugdvrienden die in Off Track al backpackend door Ecuador trekken. Abseilen in de klamme Amazonejungle, verkoeling bij een idyllische waterval, een leuk Vlaams meisje dat de aandacht trekt. Eén lang romantisch  avontuur, totdat de drie na een avondje stappen in Quito in een illegaal hoerenhuis belanden — of ze even een meisje willen uitzoeken en dan ook meteen betalen graag. Beduusd slaan de vrienden op de vlucht, om de volgende ochtend meteen verder te trekken. Snel maar weer door met die avontuurlijke vakantie.

Maar kan dat nog wel? Het is een van de intrigerende vragen die regisseur Sander Burger (Olivier etc., Ik ben Alice) in zijn morele hersenkraker oproept: hoe reageer je op onrecht? En welke gevolgen hebben je acties dan? Want terwijl de blasé Gregor (Ludwig Bindervoet) en stuntelige Daniel (Reinout Scholten van Aschat) het voorval eigenlijk zo snel mogelijk proberen te vergeten, wil Luuk (Matthijs van de Sande Bakhuyzen) ‘iets doen’ tegen het vermeende onrecht. Naïef gedacht misschien, maar Luuk slaagt er zowaar in om een van meisjes (Vanessa Recalde) vrij te krijgen. Maar wat doe je dan?

“Zowel ik als scenarist Bastiaan Tichler hebben vroeger veel over de wereld gereisd”, legt Burger de inspiratie voor de film uit. “Het verhaal is zelfs deels gebaseerd op een incident dat Bastiaan in Argentinië heeft meegemaakt. Net als in de film was hij gaan stappen en werd hij vervolgens door zijn gids meegenomen naar een illegaal hoerenhuis. Hij is er meteen weggegaan, maar het is altijd aan hem blijven knagen. Had ik niet iets moeten doen? En zo ja, wat dan? Over die verwarring wilden we een film maken.”

Luuk denkt wel iets goeds te doen wanneer hij het meisje uit de het bordeel krijgt. “Hij handelt inderdaad met de beste bedoelingen, maar ook dat kan verkeerd uitpakken. Ik heb zelf weleens tijdens een reis door India een ernstig ziek kind naar het ziekenhuis gebracht. Een heel gedoe. Want wie zou er voor zijn zorg gaan betalen, wilden ze weten. En wie was er verantwoordelijk voor hem? Ik heb dat kind toen achtergelaten, maar wat er met hem is gebeurt, weet ik niet. Dat heeft me vaak achtervolgd. Heb ik wel genoeg gedaan? Luuk heeft eenzelfde dilemma. Hij besluit iets te doen aan het vermeende onrecht, maar dan blijkt de wereld niet zo zwart-wit te zijn als hij denkt. Wat doe je dan? Dat hebben we ons proberen voor te stellen.”

Je film speelt zich af in Ecuador. Had het ook ergens anders kunnen zijn? “Toen we eenmaal de opzet hadden, wilde ik dat een van de drie jongens de taal van het land beheerste. Backpacken in Azië viel toen af, waardoor we ons op de Spaans sprekende landen hebben gericht. Het eerste idee was om in Guatemala te draaien, waar ik vaak geweest ben. Een schitterend land, maar het is er inmiddels zo gevaarlijk dat filmen er onmogelijk zou zijn. Colombia hebben we ook nog overwogen, maar sinds de serie Narcos is het daar voor filmcrews zo duur geworden — dat konden we gewoonweg niet betalen. Zodoende kwamen we bij Ecuador uit.

Waar was je naar op zoek? “Naar een fotogenieke plek. Naar een land met meerdere landschappen. In Ecuador kan je na een half uur rijden in het hooggebergte zitten, maar ook zo midden in de Amazone terechtkomen. Daarbij is Off Track voor mij een film over contrasten. Tussen arm en rijk. Tussen naïviteit en bewust wegkijken. Tussen vrij leven en onderdrukking. Omdat Ecuador zo’n divers land is, kan je die verschillen ook heel duidelijk laten zien. Het ongerepte ecotoerisme speelt zich soms bijna letterlijk naast de armoede af.”

Hoe staat het eigenlijk met de filmindustrie van Ecuador? “Die is op veel punten vergelijkbaar met de Nederlandse. Niet heel groot, maar professioneel en met een nationaal filmfonds dat producties ondersteunt. Ook worden er vanwege de lage prijzen best vaak Hollywood-producties opgenomen. Legendarisch schijnen de opnames van Proof of Life te zijn geweest, een actiefilm met Meg Ryan en Russel Crowe. Voor een sprong van een waterval was speciaal een Amerikaanse stuntman ingevlogen die tienduizend dollar per sprong kreeg. Nou, die scheen een paar keer te zijn flauw gevallen — en moest zelfs na een sprong uit het water gevist worden door een duikersteam. Moeilijke sprong zou je denken, maar toen de opnames klaar waren, kwam het hele dorp om vanaf die hoogte een duikje te nemen. Blijkbaar de normaalste zaak van de wereld. Overal waar we draaiden begon men erover — de pretenties van Westerse filmcrews nemen ze er inmiddels wel met een korreltje zout.”

Zullen ze later ook zulke verhalen over Off Track vertellen? “Haha, ik hoop het niet. Maar wat bij onze productie wel speelde, was de nasleep van een zware aardbeving vorig jaar maart. Die was zo heftig, dat de noodtoestand afgekondigd werd. Het hele filmfondsbudget is toen naar de hulpdiensten gegaan, waardoor de hele Ecuadoriaanse filmproductie plotsklaps stil kwam te liggen.Een hele aderlating natuurlijk, maar het betekende wel dat wij ineens beschikking kregen over de beste vakmensen — die zaten immers werkeloos thuis. Daardoor hadden we bijvoorbeeld een fantastische art director en wanneer de jongens aangifte gaan doen van mensenhandel, wordt de politieman door een van de bekendste acteurs uit Zuid-Amerika gespeeld.”

Heb je als regisseur iets geleerd van het werken in een andere filmcultuur? “Wat me vooral is bijgebleven is het groepsgevoel dat er heerst. Toen we in Quito draaiden bijvoorbeeld, werd elke ochtend ieder crewlid door een grote bus thuis opgehaald — dat schijnt er gebruikelijk te zijn. In plaats dat iedereen individueel naar de set te toe komt, kom je dan elke ochtend allemaal tegelijk aan. Daarbij is het elke avond feest — zeker toen we onderweg draaiden. Zodra de opnames klaar waren, werd alles aan de kant geschoven en de muziek aangezet. En dan dansen tot diep in de nacht. Vooral Reinout is een echte danser heb ik gemerkt!”

Die gemeenschapsmentaliteit moet je hebben aangesproken. Bij je eerste films Olivier etc. en Hunting en Zn. heb je bijvoorbeeld hoofdrolspelers Dragan Bakema en Maria Kraakman al heel vroeg bij het schrijfproces betrokken. Wat voegt zoiets toe? “Ik hou inderdaad van die groepsdynamiek. Een film wordt gewoon anders wanneer je het gevoel hebt gezamenlijk aan iets te werken. Om die reden is ook Off Track voor een groot deel chronologisch opgenomen. De roadtrip uit de film, hebben we dus ook in het echt meegemaakt. Daarbij zijn Matthijs, Reinout en Ludwig ook in werkelijkheid jeugdvrienden — dus veel van hoe zij als groep de reis beleefd hebben is terug te zien in de film. Vaak we daarom in hotelkamers scènes zitten te spelen om te kijken of het scenario nog klopte met hun beleving. De film is er volgens mij veel rijker door geworden.”

Off Track stelt de vraag naar wat juist handelen is. Met welk gevoel hoop je dat de kijker straks achterblijft? “Ik begrijp heus wel dat een film de wereld niet zal veranderen. Toch hoop ik wel dat je bij de allerlaatste scène denkt: wat zou ik eigenlijk gedaan hebben als ik in Luuks schoenen stond? Zou ik m’n ogen afkeren? Iets anders doen? Mijn kijkadvies is daarom: laat je vooral meeslepen door het avontuur, maar luister ook naar dat stemmetje als je je achteraf afvraagt: waar ging het nou toch zo fout?”

Off Track wordt op 5 april om 20:30 uur vertoond op NPO3.