Stephen Frears over TAMARA DREWE

De immer ongrijpbare regisseur Stephen Frears voegt met tamara drewe twee nieuwe films toe aan het arsenaal van genres dat hij verkende. Frears: "Ik ben omringd door sterke vrouwen. Ik ben doodsbang voor ze!"

Frears heeft de reputatie dat hij het zijn interviewers niet makkelijk maakt. En inderdaad: de regisseur houdt zijn antwoorden graag bondig, spreekt in gortdroge ontwijkende oneliners of blijft er simpelweg bij dat hij een vraag niet kan beantwoorden. Een recent artikel in The Guardian werd gebracht als tweegesprek, maar bleek eerder een profiel waarin twee of drie korte citaten waren verwerkt. En dan schuiven mijn Vlaamse collega en ik ook nog eens bij hem aan tegen het eind van een marathonsessie van twee dagen vol interviews; een gruwel. "Ik ben een gebroken man", waarschuwt de inmiddels 69-jarige Frears al bij binnenkomst.
De regisseur is wantrouwend tegenover elke simplificering en kan zichzelf binnen één zin tegenspreken omdat hij altijd ook de andere kant van een argument ziet. Als ik verwijs naar een moment in tamara drewe waarop een van de hoofdpersonen stelt dat schrijvers niet anders zijn dan ‘dieven en leugenaars’, werpt hij direct tegen dat een ander karakter exact het tegenovergestelde beweert: "Die citeert Samuel Johnson en ziet schrijvers als bron van de waarheid. Wat ik ervan zeg? Ik kan zeggen wat je wil, maar het tegenovergestelde is evengoed waar. Dat maakt het leven ook zo eindeloos ingewikkeld."
Net als er een soort van gesprek dreigt los te komen, wijst mijn collega erop dat hoofdrolspeelster Gemma Arterton nog geboren moest worden toen Frears zich met my beautiful laundrette (1985) internationaal in de kijker speelde. "Mijn God, dat had ik me niet bedacht", reageert de regisseur ontzet. "Wat een ontzettend deprimerend idee! I’m going to shoot myself! Waarom? Omdat ik zo oud ben, en het is vreselijk om oud te zijn."

MacGuffin
Tot dat moment hadden we manmoedige pogingen gedaan om het over zijn film te hebben. Hoe hij ertoe kwam het stripverhaal van Posy Simmonds te verfilmen? "Ze stuurden me een scenario en ik zei ja." Wat hem aantrok in het verhaal? "Het is grappig en het is sexy, dat is alles." Of er een verschil is tussen een boekverfilming en een stripverfilming? "Nou ja, je hebt van die plaatjes, nietwaar." Of dat hem niet in de weg stond bij de casting? "Nee hoor, integendeel." Heeft hij een vaste werkwijze? "Het enige wat ik doe is gaandeweg uitvinden hoe ik de film die voor me ligt kan maken." Na elk antwoord kijkt hij ons schijnbaar verwachtingsvol maar ook licht getergd aan.
Maar goed, als we het over het personage Tamara Drewe hebben, komt daar wel iets los. Want in feite is de groep bijrolspelers om haar heen (met name de tijdelijke bewoners van een schrijversretraite in het dorp) even belangrijk, zo niet belangrijker dan de titelheldin. Als ik suggereer dat Tamara eigenlijk een Hitchcockiaanse MacGuffin in haar eigen film is — een object dat geen eigen betekenis heeft, maar alleen bestaat om de plot in gang te houden — komt er een glinstering in zijn ogen. "Dat is een interessante gedachte. Het klopt, denk ik, maar is eigenlijk ook weer te simpel. Maar de film gaat zeker niet alleen over haar, dat klopt. Ik heb me geloof ik ook afgevraagd of dit wel de juiste titel was. Maar uiteindelijk konden we geen alternatief bedenken."

Sterke vrouwen
Frears lijkt wars van elke theoretisering van zijn werk. Als we hem het commentaar van een recensent voorleggen, die stelde dat zijn film ‘alarmerender’ was dan de originele strip, reageert hij afhoudend: "Ik kan er niet op die manier naar kijken. Ik weet dat iemand dat heeft gezegd, maar ik weet nooit precies wat ze met dat soort dingen bedoelen. In het boek gaan twee mensen dood; in mijn film maar één. Dus het lijkt me dat mijn versie juist zeer goedaardig en zachtmoedig is."
Het karakter dat de film wel maar het boek niet overleeft is het meisje Jodi, een puberende relschopper in het kleine plattelandsdorpje waar alles zich afspeelt. De keuze had te maken met de verwijzingen naar Far from the madding crowd van Thomas Hardy, waar de strip in feite een moderne bewerking van is. Frears: "Ik begreep niet waarom Jodi moest sterven. Posey verwees desgevraagd naar het boek van Hardy: daarin sterft een vrouw in het armenhuis. Daar was ik niet echt van onder de indruk. Om eerlijk te zijn vond ik dat gedweep met Hardy allemaal nonsens. Maar als je een film maakt in Dorset dan zit hij hoe dan ook vol met Thomas Hardy, je kunt hem er met geen mogelijkheid uit weghouden. De vrouwen namen het erg serieus, maar ik maakte me er niet zo druk om."
‘De vrouwen’, dat zijn naast Simmonds ook scenariste Moira Buffini en acht van de negen producenten van de film. In zijn vorige films chéri (2009) en the queen (2006) staan net als in tamara drewe sterke vrouwen centraal. "Ik weet niet beter", legt Frears uit. "Ik ben in mijn leven nog geen zwakke vrouw tegengekomen. Mijn moeder, allebei mijn echtgenotes, mijn dochter: ik ben omringd door sterke vrouwen. Ik ben doodsbang voor ze!" Is dat dan de rode draad in zijn werk waar filmjournalisten altijd vergeefs naar zoeken? "Ik weet het niet, ik denk niet zo na over dit soort dingen. Als je naar mijn films kijkt is het waarschijnlijk waar dat ik vrouwen interessanter vind dan mannen. Maar ik weet niet of Daniel Day Lewis (hoofdrolspeler van my beautiful laundrette, JB) het daar mee eens is!"

Rariteit
Ik leg hem nog een simplificatie voor: Frears filmt graag over milieus waar hij zelf geen onderdeel van is. "Misschien was dat zo, ja. Maar tamara drewe ligt juist heel dicht bij mijn eigen leven. Ik ben een ‘middle class’ Brit met een huis op het platteland. Het had makkelijk over mij kunnen gaan." Het is een rariteit, de Britse middenklasse in film en literatuur. Frears: "Dat is zeer opvallend, ja. Ik ben me daarvan bewust, maar kan het niet uitleggen — ik heb het tenslotte juist wél gedaan! Misschien is het gewoon zelfhaat; de meeste filmmakers zijn tenslotte ‘middle class’."
Wellicht dat die aandacht voor de middenklasse ook het relatieve succes van tamara drewe in Frankrijk kan verklaren, waar de film in mei op het festival van Cannes in première ging. "Daar is die traditie sterker. Chabrol maakte films over de middenklasse. Dus het lijkt erop dat ik ben beïnvloed door een grote Franse regisseur. En hij bleef films maken tot hij zeer oud was; ik hoop dat ik daar ook nog een poosje mee wegkom!"

Joost Broeren